- Çocuğunuzu ’bilgisayar oyunu yazsan, nasıl bir oyun olurdu. Kahramanları, oyun kuralları vb. hakkında neler yapardın? ’ gibi sorular sorarak düşünmeye teşvik edebilirsiniz.
- Yeni bir yemek hazırlasan, içine neleri farklı koyar, nasıl bir yemek yapardın sorusu üzerinde birlikte fikir yürütebilirsiniz.
- Çocuğunuzla gazetede okuduğunuz ve televizyonda izlediğiniz haberleri tartışabilirsiniz. Çocuğunuza güncel konular hakkında kendi fikirlerini sorabilir, Dünya ’da olan olaylar hakkında eleştirel düşünmesini teşvik edebilirsiniz.
- Çocuğunuzun evde hangi konularda zorlandığını birlikte saptayıp, onunla birlikte onun için gerekli “özel kuralları” oluşturabilirsiniz. Örneğin; önceden saatlere göre düzenlenmiş şablon bir ders çalışma programını uygulamak yerine, çocuğunuzun ihtiyaç ve isteklerine yönelik özel bir programı birlikte oluşturabilirsiniz.
- Kuralları kendi sözcükleri ile ifade ederek öğrenmesine yardımcı olabilirsiniz
- Hangi istisna durumların kuralları bozabileceğini birlikte düşünebilirsiniz.
- Ondan, örneğin ailenin birlikte yaşamasını kolaylaştıracak kurallar oluşturmasını isteyebilir, daha sonra bu kuralların takibi görevini ona verebilirsiniz.
- Herhangi bir oyunun kurallarını ve nasıl oynandığını açıklaması da ona yardımcı olacaktır.
- Kendisini lider pozisyonlarında hayal ettirerek, kurallar koymasını isteyebilirsiniz. Örneğin, ”Apartman yöneticisi olsaydın, apartman sakinleri ve görevlisi için ne gibi kuralları, ne sebeple koyardın?” gibi.
- Kurallara uyma konusunda çocuğunuza model olabilirsiniz. Evin içinde koyduğunuz kuralları beraber uygulamanız daha sonra çocuğunuzun bu kuralları tek başına da uygulamasına yardımcı olacaktır.
- Çocuğunuz kurallara uygun davrandığında onu takdir ettiğinizi gösterebilirsiniz. Böylece çocuğunuzun kurallara uygun davranışı ileride daha sık sergilemesini desteklemiş olursunuz.
- Çocuğunuzu kurallarını kendi koyacağı bir oyun üretmesi konusunda cesaretlendirebilirsiniz. Daha sonra bu oyunu beraber oynayarak, çocuğunuza kurallara uyma konusunda model olabilirsiniz.
- Çocuğunuzun kuralları oyunlarla öğrenmesini sağlayabilirsiniz. Birlikte kazanmanın kurallara bağlı olduğu bir oyun oynayabilirsiniz.
- Kurallara uyulmadığında sonuçlarının neler olabileceğini birlikte değerlendirebilirsiniz.
- ”Beyin fırtınası” teşvik edilmelidir. Çocuğunuzun bir konuya bulabildiği kadar yaklaşım oluşturması, bir sorunun çözümü için aklına gelen bütün çözüm önerilerini dile getirmesi ve en uygun çözüm seçmesine teşvik edebilirsiniz.
- Arkadaşlarına iltifat ve beğenisini nasıl sunacağını öğretebilirsiniz. ’Bugün saçını çok beğendim’.’ Ayakkabın yeni mi? ’Yazın çok güzel’ gibi.
- Aykırı fikirlerini diğerlerini incitmeden nasıl söyleyebileceğini öğretebilir, bu konuda örnek alabilirsiniz. ’İlginç bir düşünce ama ben senin fikrine (sana) katılmıyorum…’
- Çocuğunuza fikirlerini ifade etme konusunda destek olabilir, onu bu konuda cesaretlendirebilirsiniz. Gerektiği durumlarda çocuğunuzun da fikrini almak bu becerisinin gelişmesine yardımcı olacaktır.
- Televizyonun sesini kapatarak, şimdi sence ne oluyor? Bu kadın ne hissetti, neden ağlıyor? Gibi duyguları adlandıracağınız çalışmalar yapabilirsiniz.
- Günlük yüz mimiklerine, beden hareketlerine bakarak, aile üyelerinin duygularını anlaması için ’Şu anda duygum ne? Oyunu oynayabilirsiniz.
- Çocuğunuzun karşılaştığı karmaşık görünen bir durumun, planlandığında kolayca çözülebilecek bir problem olduğunu fark etmesini sağlayabilirsiniz. Örneğin “odasını toplama” işini bir problem durumu olarak ele alıp, adım adım planlayarak tamamlaması konusunda yol gösterebilirsiniz.
- Çözmesi gereken sorunun bitmiş halinin nasıl görüneceğini zihninde canlandırmasını isteyebilirsiniz. Örneğin, ”odanı toplayıp düzenlediğinde nasıl görüneceğini, hangi eşyanın nerede daha iyi olabileceğini gözünde canlandır.” Bu, onu çözümü bulma konusunda motive edecektir.
- Çocuğunuz herhangi bir konuda çözüm aradığında, ondan daha önce benzeri durumlarda izlediği yolları düşünmesini ve anlatmasını isteyebilirsiniz.
- Çocuğunuzdan sabah gününün planını yapmasını isteyebilir, akşam da birlikte bu planın üstünden geçebilirsiniz.
- Çocuğunuzun ilgi alanına giren konular hakkında basmakalıp (örneğin ”iyi-kötü”, “güzel-çirkin ”şeklinde) yorumlar dışında kendine ait değerlendirmeler yapması için onu yüreklendirebilir, ona örnekler sunabilirsiniz. Seyrettiğiniz bazı filmleri, okuduğunuz bazı kitapları onunla birlikte eleştirebilir, kendi bakış açısını oluşturmasını sağlayabilirsiniz.
- Çocuğunuzu çeşitli durumlarla, insanların çeşitli davranışları ile ilgili olarak zihinsel dedektiflik yapması için teşvik edin. Mümkün olan her bakış acısını, niyeti ve amacı tarif ettirmeye çalışın. Örneğin; basında çıkan rakamları veya bir konuşmacının söylediklerini birlikte değerlendirebilirsiniz. “Sence bu kredi kartı reklamının amacı ne? “ ya da “Adam bize toplumdaki suçluların, suç işleme nedenlerinin neler olduğunu söylemeye çalışıyor?” gibi.
- Herhangi bir görüşü o kişinin niçin söylemiş olabileceğini onunla tartışmanız çocuğunuzu etraflı düşünmeye teşvik edebilir.
- Her gün, o gün yaşadığınız sosyal problemleri, bu problemlerden sonra sadece sizde oluşan duyguları çocuğunuz ile paylaşabilirsiniz.(Aktardığınız problemlerin şiddeti çocuğun kaldırabileceği düzeyde olmalıdır.)
- Okulda veya okul dışında değişik aktivitelere katılmasını teşvik edebilirsiniz. Hafta sonları değişik sosyal ortamlarda olması için birlikte (maça gitme, sergi gezme, parka gitme, arkadaş ile buluşma vb.) planlar yapabilirsiniz.
- Küçük alışverişleri yardımsız, kendi kendine yapması gerekirse aldığı malı iade etmesi veya değiştirmesi için teşvik edebilirsiniz.
- Çocuğunuza lokantada kendi siparişini verme, açık büfeden kendi yemeğini alma gibi görevler verebilirsiniz.
- Duygusal değişimlerini fark etmesi için izlediğiniz filmlerdeki kahramanlarda oluşan duyguları “ Bu kadın ne hissetti? Neden bu kadar güldü? Neden bozuldu?“ vs. gibi sorular sorabilir ve bu soruların üzerinde konuşabilirsiniz.
- Arkadaşları ile oynayabileceği grup oyunları organize edebilirsiniz.
- Arkadaşları ile paylaşabileceği fıkralar öğretebilir, fıkra kitapları alabilirsiniz.
- Dış görünüşünüzde değişiklikler yaptığınızda (saçınızı kestirdiğinize veya boyattığınızda vb.) çocuğunuzun yorumlarını da anlatmasını isteyebilirsiniz.
- Alınan hediyelerin ne şekilde açılıp, bu hediyelere nasıl tepki verilmesi gerektiği konusunda çocuğunuza model olabilirsiniz. Hediye veren kişinin yanında açılır, beğenilse de beğenilmese de düşünüldüğü için teşekkür edilir gibi.
- Yaşına uygun nitelikte ve süredeki “Yaz ve Kış “ kamplarına gönderebilirsiniz.
- Akraba, dost ve arkadaşlarınızın evlerinde, yazlıklarında yatılı olarak misafir kalabilir. Böylece farklı bir aile, farklı iletişim metotları görecek ve misafir olmanın gerekliliklerini yaşayacaktır.
- Eve gelen konukları karşılama, ikramlarda bulunma vb. konularda rol almasını sağlayabilirsiniz.
- Ajandasına arkadaşlarının doğum günlerini not edip, gününde telefon veya mail aracılığı ile kutlamasını sağlayabilirsiniz.
- Arkadaşları ile oyun kurabilmesi için değişik oyunlar öğretebilirsiniz.
- Oyuna katılmak için ‘ oynayabilir miyim?’ şeklinde izin almak yerine ‘çok güzel oynuyorsunuz, ben de oynamak istiyorum’ şeklinde isteklerini direk ifade eden bir yaklaşım öğretebilirsiniz.
- Arkadaşça olan ve arkadaşça olmayan davranışları bularak liste yapmasını sağlayabilirsiniz.
- Evde okumalar sırasında; ‘haber spikeri’ oyunu yapabilirsiniz. Örneğin; çocuğunuz bir sayfayı çalışıp; videoya veya banda ‘haber spikeri’ olarak okuyabilir. Sonra evde birlikte yayınlayabilirsiniz.
- Çocuğun hangi öğrenme kanalı ile rahat öğrendiğini saptayıp o kanalı daha verimli kullanmasını sağlamak önemlidir. İşitsel yani kuvvetli olan çocuk ile çalışırken, gelen bilgi sözel olarak tanımlanmalı, görsel yani kuvvetli olan çocuk ile çalışırken, gelen bilgi resme, şekle, şemaya dönüştürülmelidir. Böylece bilgi hafızaya iyi bir giriş yapacaktır. Çocuğunuzun görsel alanı biraz daha güçlüdür.
- Çocuğunuza sıralı bir yönerge verebilirsiniz. Sonra ondan bu yönergeyi sözlü tekrar etmesini, sonrada uygulamasını isteyebilirsiniz. ”Yatağının yanındaki dolabın alttan üçüncü çekmecesinden siyah çorabını getir misin” gibi. Bu yönergeleri anlama durumuna göre basitten karmaşığa, oyunlaştırarak ya da gelişmesinde yönelik olduğunu paylaşarak aktarabilirsiniz.
- Bir kişinin giyim şeklini ona sözel olarak tasvir edebilir; sözlü olarak tekrarlanmasını ya da gözünde canlandırarak resmini yapmasını isteyebilirsiniz.
- Çocuğunuzla birlikte bir kek yada pasta yapıp, bitirdikten sonra malzemelerin ne olduğunu hatırlamasını isteyebilirsiniz.
- Üstünüzde, saatinizi diğer kolunuza takmak, saçınızı toplamak, hırkanızı çıkarmak vs. gibi herhangi bir değişiklik yaparak, arkasını döndükten sonra bu değişikliği bulmasını isteyebilirsiniz.
- Bedenini tanımasını ve kullanmasını sağlayacak, aktivitesini düzenleyecek spor, beden, sanat faaliyetlerine katılması yararlı olacaktır.
- Sofra kurmayı, çekmece düzenlemeyi, oda toplamayı adımlara bölerek öğretmek faydalı olacaktır.
- Çocuğunuzun günlük hayatta karşılaştığı problemlerin çözümünde hemen kendi fikrinizi söylemek yerine onun da bir fikir oluşturmasını sağlayabilirsiniz.
- Kendi problemleri için kendi çözümlerini bulması konusunda çocuğunuza zaman tanımak gerekebilir. Acele etmeyiniz, sabırla onu çözüm üretmesi için teşvik ediniz.
- Sosyal problemlerin çözümü konusunda çocuğunuza model olabilir, zorlandığınız sosyal olayları ve çözüm yöntemlerinizi onunla paylaşarak çözüm dağarcığını geliştirebilirsiniz. Ancak bu “öğüt” değil, “sohbet” havasında yürüyen bir konuşma olmalıdır.
- Okul sonrası saatlerde okul arkadaşlarını ve ailelerini davet edebileceğiniz sosyal ortamların yaratılmasında yardımcı olabilirsiniz. Örneğin; ev partileri düzenleyebilir, arkadaş ziyaretlerine gidebilir, “ sinema ve yemek” organizasyonları yapabilirsiniz.
- Beraberce sevdiği filmleri izleyip sonra bir başkasına özetleyerek anlatmasını isteyebilirsiniz. Dinleyen kişi de film hakkında merakını giderecek sorular sorarak çocuğu detaylı anlatıma teşvik edebilir.
- Okumak onun için çok zorsa, arada bir kaset ve CD’lere kaydedilmiş kitapları, romanları dinletebilirsiniz.
- Çocuğunuzun ‘gerçekten okuması gereken ‘ daha edebi ve anlaşılması iyi bir dil becerisi gerektiren kitapları daha sonraya bırakarak, onun sevdiği türde kitapları seçmesini izin vermelisiniz.
- Okuma ve yazma becerilerini geliştirmek için onu bıktırmadan sistemli okuma ve yazma egzersizleri yaptırabilirsiniz. Okuma ve yazma becerilerinin haftalık değerlendirmelerini (Örneğin;1 dakikada kaç kelime okuduğu, bir paragraf yazıda kaç tane hatası olduğu vb.) yapıp gelişimini grafiklerle somutlaştırabilir ve belirli adımlarda ödüllendirebilirsiniz.
- Resimli, küçük öyküler yazma konusunda çocuğunuzu cesaretlendirebilirsiniz.
- Birlikte okuduğunuz hikâyelere farklı sonlar yazabilirsiniz.
- Bir konu belirleyerek, çocuğunuzu aile içinde röportajlar yapması için teşvik edebilirsiniz.
- Kelime oyunları oynatabilirsiniz. Örneğin; “ters ve düz okunuşu aynı olan kelimeler bulma”, “son harfi t olan kelimeler bulma “ vb.
- Çocuğunuzu yazmaya cesaretlendirmek için geçirdiği herhangi bir gün ile ilgili birkaç cümle yazmasını isteyebilir daha sonra yazdıkları hakkında konuşabilirsiniz.
- Çocuğunuzun sizi yazarken ve okurken görmesini sağlayabilir ve bunun önemini anlatabilirsiniz. Sizi yazarken ve okurken görmek onun da yazmayı ve okumayı istemesini sağlayabilir.
- Çocuğunuzu tatile veya alışverişe çıkmadan önce ihtiyaç listesi yapmak için cesaretlendirebilirsiniz. Başlangıçta çocuğunuza yardım etmeniz gerekebilir ancak daha sonra onu ihtiyaç listesini kendi başına yapması için onu destekleyebilirsiniz.
- Mutlaka bir okuma zamanı oluşturun. Beraber okuduğunuz hikâyeler hakkında konuşabilir, okuyacağınız kitapların ilgisini çekecek kitaplar olmasına özen gösterebilirsiniz.
- Çocuğunuzdan bir durum ile ilgili kafiyeli kelimeler listesi çıkarmasını isteyebilirsiniz.(Örneğin; okulda kullandığı malzemelerden kafiyeli olanların listesini çıkarmasını sağlayabilirsiniz.)
- Çocuğunuz ile kelime oyunları oynayabilirsiniz. Örneğin; yüksek sesle bir kelimeyi harfleri karışık şekilde söyleyebilir, ondan doğrusunu söylemesini isteyebilirsiniz.(Bunu yazarak ta oynayabilirsiniz.)
- Sıraya koyması gereken şeyleri zihinde kolayca canlandırmak için çizerek öğretebilir, görsel materyal ve kitaplar kullanabilir, resimli hikâye haline getirilmiş afişler, çizelgeler hazırlayabilirsiniz.
- Ritmik müzik aletlerini kullanmak (davul gibi vurmalı sazlar ) ya da ritmik hareketlere dayalı spor dalları (tenis, jimnastik vb.) ve dans çalışmaları yapmak çocuğunuzun sıralama becerisinin gelişmesine yardımcı olacaktır.
- İzlediği filmleri, okuduğu kitapları olayların akış sırasına göre anlattırmak, çocuğunuzun sırlama becerisini geliştirecektir.
- Sayıların sırasına dayalı “sayı bulmacaları” çocuğunuzun ardışık düzenleme becerisini geliştirecektir.
- Film, fıkra, hikâye öğretmek ve bunları arkadaşlarına anlattırmak geliştirici olabilir.
- İleri ve geri sıralama oyunları oynayabilirsiniz. Bunu sayılarla veya kelimelerle yapabilirsiniz. Örneğin; 100’den geriye 2’şer sayma veya “Abidin” kelimesinin harflerini sondan başa sıralama vb.
- Sevdiği bir oyunun nasıl oynandığını sıra ile anlatabilirsiniz.
- Bebekliğinden bu güne kendisine ait resimleri kronolojik sıralayarak albüm yapmasını sağlayabilirsiniz
- Akraba çocuklarını (yeğen, kuzen) ya da tüm arkadaşlarını doğum tarihlerine (gün ve ay olarak) göre küçükten büyüğe doğru listelemesini isteyebilirsiniz.
- Çocuğunuza ayları mevsimlere bölerek öğretebilirsiniz. Daha sonra “Yazdan önce hangi mevsim gelir?” gibi çalışmalar yapabilirsiniz.
- Çocuğunuzun cebinizde bulunan bozuk ya da kâğıt paraları küçükten büyüğe doğru sırlamasını isteyebilirsiniz.
- Çocuğunuzun tüm programını sadece görselleşmeye veya (bilgisayar, televizyon vb.) etkinliklerle doldurmamanız bunların yanında tiyatro izleme, münazara, okuma, bulmaca çözme vb. etkinliklere de yer ver vermeniz faydalı olacaktır. Daha sonra bu etkinliklerle ilgili sohbet edebilirsiniz.
- Kitap okuyarak çocuğunuza model olabilirsiniz. Ancak, kitap çocuğunuz ile aranızda sürekli bir iletişim engeli oluyorsa ters etki yapacaktır. Çocuğunuzun gerçekten size ihtiyaç duyduğu anlarda kitap okuyarak iletişiminizi kesmemelisiniz.
- Bilmeceler, bulmacalar, tekerlemeler, scrabble gibi kelimelere dayalı oyunlar oynayabilirsiniz.
- ”Tabu” gibi oyunlar ifade becerisini geliştirmekte yardımcı olacaktır.
- Günlük tutmasını destekleyebilirsiniz.
- Beraberce sevdiği filmleri izleyip sonra bir başkasına özetleyerek anlatmasını isteyebilirsiniz. Dinleyen kişi de film hakkında merakını giderecek sorular sorarak çocuğu detaylı anlatıma teşvik edebilir.
- Okumak onun için çok zorsa, arada bir kaset ve CD’lere kaydedilmiş kitapları, romanları dinletebilirsiniz.
- Çocuğunuzun ‘gerçekten okuması gereken ‘ daha edebi ve anlaşılması iyi bir dil becerisi gerektiren kitapları daha sonraya bırakarak, onun sevdiği türde kitapları seçmesine izin verebilirsiniz.
- Okuma ve yazma becerilerini geliştirmek için onu bıktırmada sistemli okuma ve yazma egzersizleri yaptırabilirsiniz. Okuma ve yazma becerilerinin haftalık değerlendirmelerini (Örneğin; 1 dakikada kaç kelime okuduğu, bir paragraf yazıda kaç tane hatası olduğu vb.) yapıp gelişimini grafiklerle somutlaştırabilir ve belirli adımlarla ödüllendirebilirsiniz.
- Çocuğunuzun sorduğu soruları sabırla ve büyük zevkle yanıtlamaya hazır olun.
- Çocuğunuzun sorduğu sorulardan yola çıkarak onu ilgilendiği konuları araştırmaya yönlendirin.
- Zihinsel büyümesi kadar, fiziksel ve toplumsal becerilerini geliştirmesini teşvik edin.
- Çocuğunuzun, zihinsel gelişimleri ne olursa olsun tüm diğer akranları ile geçinmeyi öğrenebilecekleri ortam hazırlayın.
- Çocuğunuzu asla, diğer çocuklarınızla veya akranları ile kıyaslamayın.
- Çocuğunuz için evde uyması gereken kurallar ve ölçütleri onunla birlikte belirleyin, eşler arasında tutarlılık olmasına özen gösterin.
- Asla evin PATRONU olmasına izin vermeyin, ancak kararları almada katılımını sağlayın ve mutlaka evde sorumluluklar ve görevler almasını sağlayın.
- İlgi, yönelim ve isteklerini belirleyebilmesi için seçenekli ortamlar hazırlayın.
- Başarılarını ne abartın ne de umursamaz ya da olduğundan aşağı biçimde değerlendirin.
- Beklentilerinizi çok aşağı ya da çok yukarıda tutmayın.
- Çocuğun ilgi ve üstünlük gösterdiği dallarda ana babalar yetersiz kaldığı zaman, olanakları el verdiğince özel ders, kurs vb. kolaylıkları sağlamalıdır.
- Öğrencimizin ilgisini çekebilecek dikkat ve zeka gelişimini destekleyen materyallerle çalışılabilir. Ailecek yapılacak bu etkinlikler hem aile iletişimini pekiştirir hem Öğrencimizin akademik gelişimine destek olur.www.ustunzekalilar.com sitesinden sipariş verebilirsiniz
- Öğrencimizin spor aktivitelerine katılması da grup etkileşimine girmesini sağlar. Talimatlara uyumu, aile ilişkileri istendik seviyededir. Bu öğrencimizin ilerideki yaşamını kolaylaştıracağı beklenmektedir.
- İlgi duydukları alan belirlenirse okuldaki kulüplerden daha anlamlı şekilde faydalanmaları sağlanabilir.
