Üstün Zekalı Yetenekli Çocuklar İçin Program Farklılaştırmak

Etkili bir Program Geliştirme

Üstünler için etkili bir program onların ihtiyaçlarını karşılamaya göre düzenlenmiş temel bir programdır. Çocukların eşsiz nitelikleri programın nasıl değiştirileceği ve düzenleneceği konusundaki kararlara bir temel teşkil etmelidir (Feldhusen, Hansen, & Kennedy, 1989; Maker 1982; TAG, 1989; VanTassel-Baska et al., 1988).

Üstün yetenekli öğrencilerle ilgili genelleme yapmak çok zordur çünkü özellikleri ve ihtiyaçları son derece kişisel ve eşsizdir. Fakat, grup olarak, yaşıtlarına göre karmaşık fikirleri çabuk kavrar, derinlemesine daha hızlı öğrenir ve gene akranlarına göre farklı ilgiler gösterirler. Derinlemesine incelemeler için zamana ihtiyaç duyarlar, fikirleri ustaca idare ederler, birbiriyle bağlantısı yokmuş gibi görünen konularla ilgili genellemeler yaparlar ve kışkırtıcı sorular sorarlar.

Bu özellikleri temel alan bir program, temel programdan nicelikten ziyade nitelik olarak farklılıklar gösterecektir. İçerik, süreç, çevre ve ürünle ilgili uygun düzenlemeler içerecektir. (Maker, 1982).

İÇERİĞİ DEĞİŞTİRMEK

İçerik, fikirlerden, kavramlardan, tanımlayıcı bilgi ve gerçeklerden oluşur. İçerik, öğrenme yaşantıları gibi, hızlandırma, yoğunlaştırma, çeşitlilik, yeniden düzenleme, esnek zaman, daha ileri ya da karmaşık kavramların, materyallerin kullanımıyla değiştirilebilir. Mümkün olduğunda öğrenciler içerik alanlarında kendi hızlarıyla ilerleme konusunda teşvik edilmelidir. Eğer belirli bir üniteyi kavrarlarsa, daha ileri öğrenme aktiviteleriyle desteklenmelidirler. Öğrenme özelliklerine en uygun olan içerik; tek konulu alanlardan ziyade tematik, geniş tabanlı ve bütünleştirici olandır. Kavramsal bir çerçevede ve geniş bir içerikle oluşturulmuş olan program, geleneksel olandan daha kısa sürede işlenebilir. Buna ek olarak, bu tür kavram temelli öğretim fikirleri genellemek, bütünleştirmek ve uygulamak açısından daha geniş fırsatlar sunar.(VanTassel-Baska, 1989 (See Bruner, 1966, MAN: A COURSE OF STUDY [MACOS] for an example of a thematic, integrated curriculum.)

Ortaöğretim okullarında genelde öğrencilerin içerik alanlarındaki ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenir. Disiplinlerarası yaklaşımı sağlamak programı değiştirmenin diğer bir yoludur.Jacobs ve Borland (1986) üstün yetenekli öğrencilerin geleneksel içeriğin ötesine giden, özellikle de bilginin bütünleştirici anlayışının disiplinlerarası yaklaşımla oluşturulduğunda daha çok faydalandığını bulmuşlardır.

SÜRECİ DEĞİŞTİRMEK

Süreci değiştirmek için, aktivitelerin zihinsel olarak daha dikkat ve ilgi isteyen bir şekilde düzenlenmesi gerekir. Örneğin, öğrencilerin daha yüksek düzeyde cevap ya da inceleme, aktif araştırma ve keşif gerektiren açık uçlu sorularla zorlanması gerekebilir. Öğretimsel stratejilerin çocukların yaşına, disiplinlerin içeriğine göre değişmesine rağmen, amaç, her zaman çocukların daha soyut ve karmaşık şekilde düşünebilmelerini sağlamaktır. Aktivite seçimi öğrencilerin ilgilerine göre olmalı, kendi kendine öğrenmeyi cesaretlendirecek şekilde olmalı. Bloom’un  Eğitimsel Hedeflerin Taksonomisi (1956)süreç değişimi için en yaygın yaklaşımı önermektedir. Onun sınıflandırmasında basitten karmaşığa doğru bir geçiş vardır.  Parnes (1966), Taba (1962), ve diğerleri, düşünme becerilerini yapılandırmak için ek modeller sağlamışlardır.Her öğretmen üst düzey düşünme becerilerini kullanmayı sağlayan çeşitli yollar bilmelidir. Grup etkileşimi, simülasyonlar,, esnek zamanlama, kontrollü öz denetim süreç değişimini destekleyen sınıf yönetim yöntemlerinden bazılarıdır.

ÇEVREYİ DEĞİŞTİRMEK

Üstün yetenekli öğrenciler, araştırma ve bağımsızlığın teşvik edildiği, algıların açık olduğu, yargısız, öğrenci merkezli, çeşitli materyallerle, fiziki hareket bulunan, karmaşık, okul hayatıyla dış dünyayı bağlayan bir ortamda en iyi öğrenirler. Her öğrencinin böyle bir ortamı sevmesi ihtimaline karşın, üstün yetenekli öğrenciler için, öğretmenin, bu çocukların sorgulayabilecekleri, bağımsız şekilde hareket edebilecekleri, tümüyle yaratıcılıklarını kullanabilecekleri bir sınıf ortamı yaratmaları gerekir.

ÜRÜN BEKLENTİSİNİ VE ÖĞRENCİ TEPKİLERİNİ DEĞİŞTİRMEK

Öğretmenler, öğrencilerini öğrendiklerini, fikirlere hakim olmak için hem bilgi hem de yeteneklerini gösterecek şekilde yansıtmaları konusunda teşvik edebilirler. Örneğin, yazılı veya sözlü bir kitap raporu vermek yerine,  öğrenciler bir kitabın karakterleri ve konusunu içeren bir oyun tasarlamayı tercih edebilirler. Ürünler, her öğrencinin tercih ettiği öğrenme stiliyle uyumlu olabilir. Gerçek problemler, konular, kişiler içerebilir, bilgiyi özetlemek yerine sentezleyebilir ve kendini değerlendirme süreci içerebilir.

PROGRAMIN ETKİLİLİĞİNİ DEĞERLENDİRMEK

VanTassel-Baska ve diğerleri programın etkililiği ve etkili uygulaması çalışmalarının sentezinde, farklılaştırılmış programın üstün yetenekli öğrencilerin farklı niteliklerine şu üç yolla cevap verebileceğini önermektedirler. (1988) :

* Test etme prosedürleri ve üst düzey düşünme becerileri ve kavramlarının yeniden düzenlenmesiyle, temel becerilerin kazanımının hızlandırılması

*  Öğrencileri aktif problem bulma ve çözme aktiviteleriyle araştırmaya sevkederek

* Konulara, temalara ve fikirlere odaklanarak, bilgi sistemleri içinde ve arasında bağlantılar yaparak öğrencilere fırsatlar sağlayarak.

Program geliştirme dinamik ve devam eden bir süreçtir. Eksik kısımları ve sınıflardaki tekrarı önlemek için, kolaylıkla anlaşılan, sırası ve kapsamı belli olmasına dikkat edilmeli. Öğrencilerin geliştirmelerini beklediğimiz anlayış ve becerilerin uyumlu olmasına dikkat edilmeli ve öğrencilerin onları geleceği hazırlayan bilgi ve becerilerle donatılması önemlidir.  Programın etkililiğin periyodik olarak değerlendirilmesi gerektiğinde düzeltme yapılmasına olanak tanır, ve özellikle programın üstünlerin uzun süreli ihtiyaçlarını karşılamaları için  artan karmaşık ve zorlayıcı olanaklar tanıması için de uygundur.  

SONUÇ

Leadership Training Institute program komitesi, programın farklılaştırılması için (Passow, 1982)yedi belirleyici  prensip geliştirmişlerdir.  

1.Üstünlerin programının içeriği, başlıca fikirlerin, temaların, problemlerin daha derin, daha karmaşık, daha derinlemesine çalışmalarını içermeli, düşünce sistemleri arasında bütünleştirici özelliğe sahip olmalı.

2.Üstünlerin programı üretici düşünme becerilerinin gelişimine ve uygulamasına olanak tanımalı, bu şekilde varolan bilginin yeniden kavramsallaştırılması ya da yeni bilginin üretilmesi mümkün olacaktır.

3. Üstünlerin programı, değişen bilgiyi keşfedebilmeyi, bilginin açık bir dünyada tek önemli değer olduğunu anlamaya olanak tanımalıdır.

4. Üstünlerin programı, uygun ve özel kaynak seçiminin ve kullanılmasını teşvik etmelidir..

5. Üstünlerin programı, öğrenmeyi kontrol etme ve gelişim için olanak tanımalı.

6. Kendini anlamanın gelişimi, ve diğer kişilerle, kurumlarla ilişkiyi geliştirebilmeye uygun fırsatlar içermeli.

7. Üstünlerin programının değerlendirilmesi, daha önce bahsedilen maddelerin paralelinde yürütülmeli, üst düzey düşünme becerileri, yaratıcılık, performanstaki mükemmeliyet ve ürünler ön plana alınmalı.

Tatmin edici düzeyde açık ve üstünler için uyumlu bir programı geliştirmek zor bir iştir.  Fakat sonuç çabaya değer. Uygun şekilde farklılaştırılmış bir program, iyi eğitimli, bilgili, çok çalışan, bilgi konusunda eleştirel düşünen öğrenciler üretir. Bu sonuçları biri veya bütün bir sınıf için başarmak, sadece yararlanan öğrenciler için değil aynı zamanda görevi üstlenen öğretmenler için de yüksek düzeyde memnuniyet getirecektir.

REFERANSLAR

Bloom, B.S. (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook I: Cognitive domain. New York: Longmans, Green.

Bruner, J.S. (1966). Toward a theory of instruction. New York: Norton.

Feldhusen, J., Hansen, J., & Kennedy, D. (1989). Curriculum development for GCT teachers. GCT, 12(6), 12-19.

Jacobs, H., & Borland, J. (1986). The interdisciplinary concept model: Theory and practice. Gifted Child Quarterly, 30(4), 159-163.

Maker, C.J. (1982). Curriculum development for the gifted. Rockville, MD: Aspen.

Parnes, S.J. (1966). Programming creative behavior. Buffalo, NY: The State University of New York at Buffalo.

Passow, A.H. (1982). Differentiated curricula for the gifted/talented. In Curricula for the gifted: Selected proceedings for the First National Conference on Curricula for the Gifted/Talented (pp. 4-20). Ventura, CA: National/State Leadership Training Institute on the Gifted and Talented.

Taba, H. (1962). Curriculum development: Theory and practice. New York: Harcourt, Brace & World.

The Association of the Gifted (TAG). (1989). Standards for programs involving the gifted and talented. Reston, VA: The Council for Exceptional Children.

VanTassel-Baska, J., Feldhusen, J., Seeley, K., Wheatley, G., Silverman, L., & Foster, W. (1988). Comprehensive curriculum for gifted learners. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.

VanTassel-Baska, J. (1989). Appropriate curriculum for the gifted. In J. Feldhusen, J. VanTassel-Baska, & K. Seeley (Eds.), Excellence in educating the gifted (pp. 175-191). Denver: Love.