Dil ve öğrenme

Erken konuşur ve erken okumaya başlar kelime dağarcığı geniştir
Yetişkin bir insan gibi düzgün cümleler kurar
Kendini ifade etmekten çok hoşlanır, tartışmaları çok sever
Hızlı öğrenir, özel bir öğrenme stili vardır
Dikkat süresi normal çocuklardan uzundur
Çok soru sorar, sorduğu soruların cevabını bekler
İyi bir gözlem yeteneği vardır. Gördüğü, duyduğu şeyleri unutmaz
Onu zorlayacak, düşündürecek aktiviteler yapmaktan hoşlanır.
5 yaşından önce kitaplara atlaslara ve ansiklopedilere ilgi duyar
Takvimlere, saatlere ve puzzlelara ilgi duyar.
Çizim, müzik ve diğer sanatlarda yetenekli olabilir

Fiziksel Gelişim ve Motivasyon

Fiziksel gelişimin hızlı olması, erken yürüme, erken ergenlik
Projeler üzerinde çalışmaktan hoşlanır
Meraklıdır. Neden sorusunu çok sorar yeni şeyler keşfetmekten hoşlanır.
Öğrenmeyi sever bulunduğu çevrede lider olmak ister
Hedefe yönelik hareket eder, amacını gerçekleştirir
Geniş bir ilgi alanı vardır Kişilik ve Sosyal Gelişim
Az uyurlar
Yetişkinlerle iletişim kurmayı severler
Kendi yaşıtlarıyla çok iyi iletişim kuramayabilirler
Yetişkinlerin yalanlarına ve aldatmalarına karşı çok duyarlıdırlar
Dünyada meydana gelen ölüm savaş açlık gibi kavramlara karşı çok duyarlı ve ilgilidirler.

Üstün zekâlı yetenekli çocuklar yukarıda sayılan özelliklerin hepsini taşımak zorunda değillerdir. Sadece bazı özellikleri taşıyabilirler.

Okul öncesinde yapılan ölçümlerde kesin konuşulmaz. Yani bu çocuk üstün zekalıdır ya da üstün yeteneklidir denmez, denmemelidir. Potansiyel üstün zekâlı ya da potansiyel üstün yetenekli denebilir. (Dahi çocukları ayrı tutmak gerekiyor). Bunun birkaç nedeni vardır.

Okul öncesinde uygulanan testlere bakıldığında çocuklar okuma yazma bilmedikleri için genellikle analitik zekânın ölçüldüğü görülmektedir. Uygulanan testlerde çocukların şekiller ve örüntüler arasındaki ilişkiyi bulmaları istenir. Bu demek oluyor ki beynin sağ tarafı ölçülürken sol tarafı yeterince ölçülmemektedir.

Okul öncesinde çocukların dikkat süresi kısadır. Bu nedenle teste yeterince sabır gösteremeyebilirler.

Ülkemizde okul öncesinde uygulanan zekâ testlerine bakıldığında eski oldukları görülmektedir. Bu nedenle kesin sonuç vermezler ancak bize öngörü vermektedirler

Tanımlama Araç Gereçleri Ailelerden alınan bilgiler

Çocuğun bilişsel, fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimi
İlgi alanları ve oynadığı oyunlar
Kişilik ve davranış özellikleri
Öğretmenlerden, Okul Psikologlarından ve Diğer Personelden Alınan Bilgiler
Gelişim düzeyi kişiliği ve davranış özellikleri
Okulda yaptığı örnek çalışmalar
Zekâ testlerinden alınan sonuçlar
Sistematik olarak öğrencinin gözlenmesi karakteristik özelliklerinin belirlenmesi
Spesifik olarak kurduğu cümleler sayılara olan ilgisi ve çizimleri

Üstün zekâlılık yeteneklilik tek bir teste indirgenerek ölçülemez. Çok çeşitli ölçme araç gereçleri kullanılarak tespit edilmelidir. Üstün zekalı çocukların erken tespiti çok önemlidir. İsrail Amerika gibi ülkelerde okul öncesi ölçme araç gereçlerinin çok fazla olduğu görülür. En büyük yatırım okul öncesine yapılmaktadır. Doğumdan itibaren beynimizde yüz milyarlarca nöron, sinir hücresi bulunmaktadır. Yaş ilerledikçe bu nöronlar uyarıcı almadıklarında ölmeye başlarlar. Erken yaşlarda beyine ne kadar çok uyarıcı gönderilirse zeka katsayısı o kadar yükselmektedir. Bu nedenle okul öncesi eğitim çok önemlidir.

Ülkemizde dahi seviyesinde birçok çocuk bilsemlerin yaptığı sınavı geçemediği için Bilim Sanat merkezlerine alınmamaktadır. Parlak zekâ grubuna giren bazı çocukların ise bilsem sınavlarını geçerek kabul aldıkları görülmektedir. Burada bir tezat söz konusudur. Hakiki manada zekâyı tanımlamak zaman, emek ve para gerektirdiği için özellikle genç nüfusa sahip olan Türkiye’nin bu sorunun üstesinden gelmesi yakın gelecekte biraz zor görünmektedir.

Gürkan Yaşar
Üstün Zekalılar Eğitim Danışmanı
Üstün Zekalılar Enstitüsü
www.ustunzekalilar.org