Mucit Olmak İster Misiniz?

İcat kabiliyetine sahip insanların farkı, başkalarında bulunmayan bir “dikkat ve “idrak”tir. Bu insanlar belli bir konu hakkında çok daha tesirli bir biçimde yoğunlaşabilmekte ve zihinlerini daha iyi kontrol edebilmektedir. Mucitlik kabiliyetlerini kullanmayan, potansiyellerinin farkında olmayan insanlar ise bu “yoğunlaşma” ve “kontrol”den habersiz yaşamaktadırlar.

Mucit insanlar bir konu hakkında düşünmeye başlayıp daha sonra başka mevzuları ele aldıklarında, o eski konu, zihinlerinde olgunlaşmaya devam eder. Bir müddet sonra, bu konu tekrar gündeme geldiğinde, ruh ve kalple beslenen beyin, adeta şunları söyler: “Affedersin, sen başka şeylerle meşgulken, ben o konu hakkında düşünüyordum. Neler tespit ettiğimi öğrenmek ister misin?” Mucit olmayan insanlar ise bu sesi duyamazlar.

MUCİTLİĞİ GELİŞTİRMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?

1.Öncelikle sıradışı bir motivasyon gereklidir. Bunun için samimi bir atmosferde, fikirlerinize değer veren insanlarla birlikte olun. Mucitlikle ilgili kitaplar okuyun, kurslar takip edin ve öğrendiklerinizi uygulamaya çalışın. Günlük tutup fikir ve tasarılarınızı kaydedin. Ara sıra yazdıklarınızı gözden geçirip geliştirmeye değer olan fikirler üzerinde yoğunlaşın. Daima zihninizi, ruhunuzu ve kalbinizi besleyecek ortamlarda bulunun.

2. Malumatları hazmedebilmek için düzenli olarak zihninizi dinlendirici faaliyetler yapın. “Fikri netleşmeler” için istirahat edin.

3. Farklı şeylerle ilgilenmeye çalışın. Normal çalışma stilinizi ve atmosferinizi değiştirmeye gayret edin. Her zaman okumadığınız şeyleri okuyun, dinlemediğiniz şeyleri dinleyin, seyretmediğiniz şeyleri seyredin. Bu tür şeyler zihninizi sürekli aktif tutacaktır. Zaten mucit insanlar, farklı sahalara alaka duyarlar.

4. Mutlaka hedefler belirleyin ve bunlara ulaşmak için kriterler edinin.

5. Hür düşünce olmadan mucitlik ortaya çıkmaz. Alternatif fikirlere açık olun. Sabit fikirli olmayın ve yeni fikirlerin size ilham edilmesine zemin hazırlayın.

6. Hatalar sizi ürkütmesin.

7. Sorular sorun. Bizler daha çok, sorulan sorulara cevap vermeye alıştırılarak eğitiliyoruz. Belki de soru sorma konusunda da özel bir eğitimden geçmemiz gerekli.

8. Mucitlikle ilgili tekniklerden istifade edin. Mesela, Tony Buzan’ın “zihin haritası” tekniği, bir düşüncenin kolay ve çabuk bir şekilde kâğıda dökülmesi için bire birdir. Zihindeki çağrışımlar ani olduğu için, fikirleri şekillerle haritalamak, sadece kelimeler ve cümleleri kullanmaktan daha kolaydır.

9. Mucitlikle ilgili yazılımlardan ve Internet ‘teki servislerden de yararlanabilirsiniz. (misc.creativity) adlı haber grubu ile (DEBONO@SJUVM.STJOHNS.EDU ,(BUZAN@SJUVM.STJOHNS.EDUve (CREA-CPS@NIC.SURFNET.NL) adlı tartışma listelerine abone olabilirsiniz.

10. Müziğin de mucitlikte önemli bir rolü vardır. Ruhu okşayan ritimler, zihni blokları kaldırıp yeni fikirler ilham edebilir. Ancak bu parçaların daha çok enstrümantal olmasına, fazla dikkat gerektirmemesine, aşırı ve ani değişiklikler ihtiva etmemesine dikkat edilmelidir.

MUCİTLİĞİN ENGELLERİ

Bir meselede boğulmak, birbirine zıt hedefler taşımak, istirahata zaman ayırmamak, katı bir rekabet ortamında bulunmak, kritiğe maruz kalmaktan korkmak mucitliğin engellerinden bir kısmıdır. Telaş, plansızlık ve ihtiras, sükûnet serasını paramparça ederler. Bu sera olmadan da içe dönüş, kendini dinleme, tefekkür ve murakabe gerçekleşmez.

Şu faktörler de mucitliğe mani olurlar:

1. Hisleri aç bırakan kısır, boş ve faydasız bir ortam
2. Sonuçların hemen talep edilmesi
3. Kırıcı sözler ve davranışlar
4. Başka kaynaklardan bilgi alınmasına veya başkalarıyla diyaloğa izin verilmemesi

İnsanı, insani sıfatlardan uzaklaştıran bir medya da mucitliğe menfi tesirde bulunur. Dolayısıyla, popüler ve aktüel kültürde boğulmamak gerekir. Günlük meşgaleler içinde, mutlaka kasdi ve şuurlu olarak “tefekkür molaları” verilmelidir. Rutin işler, mucitliğin katilidir. İçinde bulunduğu- muz stresli toplumlarda odaklaşmak, yoğunlaşmak ve derinleşmek kolay değildir. Belki de, bu tür faaliyetler için özel zamanlar ve mekânlar belirlenmelidir.

Sanayileşme bizi tabiattan kopardı. Hayatımızın çoğu duvarlar arasında geçiyor. Kapalı ortamlarda düşünmeye alıştık. Bu yüzden hayatla etkileşimimiz hep güdük kalıyor.

Mucitlik, hayatın gerçeklerine açıklık ve bu gerçekleri benimsemekle doğrudan ilişkilidir. Mesela, insanlara önem vermek inkâr edilemeyen bir hakikattir. Eğer hedeflerimize başkalarının haklarını ve/veya hislerini ihmal ederek ulaşmaya çalışırsak, kendimizi aldatmış oluruz, dolayısıyla hakikati algılamamızda bir muğlâklık ortaya çıkar. Mucitlik, çevreden doğru malûmat elde etmeye bağlı olduğu için, başkalarına karşı lâkaytlığımız mucitlikte bir engel teşkil eder.

Çevre şartları, mucit karakterli bir kişiyi olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilir. Hisleri ve yeteneklerini besleyici bir ortamda bulunan kişiler, zekâ seviyeleri normalin çok üzerinde olmasa bile orijinal eserler verebilecek seviyeye gelebilirler. (Tarihimizde bu tür ortamlar hazırlanarak yetiştirilen talebeler hatırlanmalıdır). Öte yandan, kabiliyetlerini körelten bir ortamda bulunan dahi öğrencilerin bile “sönük” bir ömür geçirmesi muhtemeldir.

MUCİTLİKLE İLGİLİ

Mucitlere uygulanan özel eğitimlerde kullanılan ve öğrencilerin ara sıra tekrar ederek benliklerine mal ettikleri sözlerin uyarlanmış hali şu şekildedir:

— Allah’ın bana verdiği cevherleri işletmeliyim.
— Her işin daha iyi yapılabileceğine inanırım.
— Farklı farklı kaynaklardan birçok neticeye ulaşabilmem mümkündür.
— Aklıma hep yeni fikirler geliyor.
— İnkılâpçı ve yeni tecrübeler peşinde koşan bir insan olmalıyım.
— Hata yapmaktan korkmam, ancak başarısızlıklarımdan da ders alırım.
— Karşılaştığım her problemi yeni ufuklara açılacak bir kapı olarak görürüm.
— Allah niyetlerimi ve hayallerimi gerçekleştirmeye muktedirdir.

MUCİTLİKLE İLGİLİ GÜZEL SÖZLER

Çoğu mucitlikle alâkalı olan ve insanı tefekküre zorlayan bazı iktibaslar da şu şekilde:

* Her şeyi öğrenecek kadar genç değilim. J. M. Barrie

* Bir fikir, toza veya tılsıma dönüşebilir.Mühim olan, onu ovuşturan elin maharetidir. Basho

* Yüksek ruhlar, her zaman sıradan akılların şiddetli muhalefetiyle karşılaşırlar. A. Einstein

* Ne kadar çok düşünürseniz, o kadar çok zamanınız olur. Henry Ford

* Konuşursanız kaybedersiniz. E. Hemingway

* Tecessüs, dinç bir zihnin daimi bir vasfıdır. Samuel Johnson

* Garip şeyler yapanların garip olduğunu düşünürdüm. Şimdi başkalarına garip diyenlerin, garip olduğunu biliyorum. Paul McCartney

* Daha ilerisini görebilmemin sebebi, devlerin omuzlarında olmamdır. Isaac Newton

* Birçok piyanist, notalara benden daha iyi hâkimdir, ama notalar arasındaki fasılalar var ya, işte sanat orada gizlidir. A. Schnabel

* Çok az insan yılda birkaç defadan fazla düşünür. Ben, haftada bir iki kere düşünerek dünyaca meşhur biri oldum. George Bernard Shaw

ZİHİN HARİTALARI

“Zihin haritası” bir tür not tutma tekniğidir. Klasik not tutma tekniklerinde, kelime, liste ve çizgi kullanma, analiz yapma gibi sınırlı sayıda zihni yetenekten yararlanılır ve çoğunlukla tek renk kullanılır. Hızla modası geçmekte olan bu tekniğin iki önemli dezavantajı vardır: Zihni yeteneklerimizin sadece yarısından yararlanır. Öğrenmenin, mucitliğin ve hafızanın temel araçlarından biri olan rengi kullanmaz. Tek renkli notlar monoton ve sıkıcıdır.

Zihin Haritaları, kelimelerin yanı sıra renk, boyut ve kavramları ihtiva eder. Beyaz A3 kâğıtlara, bir düzine kadar renkli keçe uçlu kalemle çizilmeleri uygun olur. Zihin Haritaları’nın geleneksel not alma metoduna göre pek çok avantajları vardır:

1. Zaman kazandırır- Sadece anahtar kelimeler ve kavramları not alır ve okursunuz.
2. Önemli konular üzerinde yoğunlaşmanızı sağlar.
3. Beyninizi ve mucitlik yeteneklerinizi geliştirir.
4. Hatırlama gücünüzü artırır.

Zihin haritası, merkezi bir kavramla başlar. Bu kavramdan etrafa yayılan düşünceler, çizgiler halinde haritanın iskeletini oluşturur. Anahtar kelimeler, bu iskelete yerleştirilir ve daha sonra boşluklar doldurulur. Vurgulanmak istenen kavramlar, daha büyük yazılır. Fikirler; halkalar, kıvrımlar ve oklar kullanılarak birbirine bağlanır. Bu arada dikkat çekmek için hususi semboller ve kodlardan da yararlanılabilir.

Zihin Haritaları, not tutma yanında problem çözme, planlama ve paradigma değişimi için de idealdir. Ayrıca konuşma hazırlarken, iletişim kurarken, öğretirken ve idare ederken de kullanılabilir.

Yusuf Alan