Yeni Zelanda’da Eğitim Nasıldır?

İngiliz Uluslar Topluluğuna mensup olan Yeni Zelanda Westminster (İngiliz) türü Parlamenter Demokrasiye sahip Anayasal Monarşi ile yönetilmektir. 2011 yılı insani gelişmişlik endeksine göre Yeni Zelanda en gelişmiş 5. ülkedir. Kişi başına düşen gelir satın alma gücü paritesine göre 23.737 $’dır. Nüfusu 4.415.500 olan Yeni Zelanda’da ortalama yaşam beklentisi 80,7 yıldır. Ortalama eğitim alma beklentisi 18 yıl olup gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) % 6,1’i kadar eğitime kamu harcaması yapılan Yeni Zelanda’da yaklaşık 750.000 öğrenci bulunmaktadır. Zorunlu eğitim, 12 yıldır.

Ziyaretin amacı, Yeni Zelanda’da üstün yeteneklilerle ilgili yaptığı faaliyetleri, karşılaştığı sorunları, ürettiği çözümleri yerinde incelemek şeklinde özetlenebilir. İnceleme ziyareti kapsamında 11 farklı kişi/kurum/kuruluş yerinde bilgi alınmıştır. Ülkenin idari yapısına bağlı olarak, ziyaret edilen şehirlerde farklı eğitim uygulamaları tespit edilmiştir. Uzmanlar tarafından yapılan sunumlar sonrasında, soru-cevap kısmına geçilerek konunun detaylandırılmasına katkı sağlanmıştır.

Auckland Üniversitesi Eğitim Fakültesi

Auckland Üniversitesi-Eğitim Fakültesi-Öğretim, Öğrenme ve Gelişim Okulu Araştırma Görevlisi Dr. Janna WARDAM ile yapılan görüşmede Türk heyetine aşağıdaki bilgiler aktarılmıştır:

• Yaş ilerledikçe üstün yetenekli çocuğu seçmek zorlaşmaktadır. Bu nedenle çocukları erken yaşlarda teşhis etmek önemlidir. Teşhis etmede en ideal yaşlar 7-8’dir.
• Erken yaşlarda yüksek potansiyeli olduğu düşünülen çocuklar, ileri yaşlarda üstün yetenekli olarak tanılanmayabilir. Çocuğun süreçteki çalışmaları ve motivasyonu dikkate alınmalıdır.
• Sınıf atlatma gerektiği kadar yapılmalıdır. Çocuk, atlatıldığı sınıfın bilişsel düzeyine uyum sağlasa da çocuğun sosyal-duygusal gelişimi bilişsel düzeyine eşlik etmeyebilir. Sınıf atlatılması düşünülen çocuğun sosyal- duygusal gelişimi değerlendirilmeli ve sınıf atlatıldığında, söz konusu gelişim özellikleri desteklenmelidir.
• Lise öğrencileri üniversiteden ders alabilmekle birlikte liseler birbirleriyle yarış hâlinde olduklarından okul yönetimleri iyi öğrencilerin üniversiteye erken başlamalarını istememektedir. Bu nedenle öğrenciler, genellikle üniversiteden ders alma haklarını kullanamamaktadır.
• Okula başlama yaşı 5 (60 ay)’tir. Okula başlanılan ilk yılda 4-5 kişiden başlayıp 20 kişiye kadar olan sınıflarda öğretim görülmektedir. Eğitim 6-16 yaş arası zorunlu ve ücretsizdir. İlkokul 1-6. sınıf, ortaokul 7-8. sınıf ve lise ise 9-13. sınıf arasında verilen eğitimi kapsamaktadır. Bir eğitim-öğretim yılı 4 döneme ayrılmıştır. Dönemler arasında 2 haftalık tatiller olup yaz tatili 6-7 hafta sürmektedir. Yeni eğitim yılı ise şubat ayında başlamaktadır.
• Yeni Zelanda Yeterlilik Kurumu (New Zealand Qualifications Authority- NZQA) tarafından 2010 yılında Yeni Zelanda Yeterlikler Çerçevesi (The New Zealand Qualifications Framework-NZQF) oluşturulmuştur. Eğitim sistemindeki öğrencilerin öğrenme çıktılarını iyileştirmek ve kalite güvencesi getirmek amacıyla belirlenen “Ulusal Yeterlikler Çerçevesi” ile eğitim kademelerine göre öğrencilerin sahip olması gereken “Ulusal Standartlar” belirlenmiştir.
• Ulusal Standartlara göre öğrenciler standart, standart altı, standartın çok altı ve standart üstü olarak ayrılmaktadır. Okulların öncelikli hedefi ise standart altı öğrencilerin standart öğrencilerin düzeyine getirilmesidir. Özellikle son yıllarda (2006 sonrası) standardın üstündeki öğrencilerin üstün yetenekli olup olmadığıyla ilgilenilmemektedir.
• Üstün yetenekli çocuklarla ilgili ilk çalışma 1930 yılında yapılmıştır. O yıllarda kırsal alandaki okullarda 1, 2 ve 3. sınıfta okuyan öğrenciler aynı sınıfta birleştirilmiş ve birleştirildikleri sınıflarda kendi öğrenme hız ve hazır bulunuşluk düzeylerine göre ilerlemeleri sağlanmıştır. Şu anda uygulanan sınıf geçme sisteminden dolayı birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılmamaktadır.
• Her okul kendi programını yapmaktadır. 2005 yılında çıkarılan bir kanunla her okulun üstün yetenekli eğitimi programı oluşturması zorunluluğu getirilmiştir.
• Ülkedeki okullarda üstün yetenekli çocukların eğitimi ile ilgili işleri yürüten bir görevlinin bulunmadığı durumlarda müdür yardımcısı bu işi üstlenmektedir.
• Başarılı öğrenciler devlet okullarında eğitim görmeyi tercih etmektedir.
• Ülkede üstün yetenekli çocukları belirlemede kullanılan resmî araçlar:
  • Ulusal standartlar (Okuma-yazma standartları, matematik standartları)
  • Standartlaştırılmış başarı testleri (PAT, e-asTTle, Avustralya sınavları NCEA vb.)
  • Standartlaştırılmış yaratıcılık testleri,
  • Standartlaştırılmış zekâ/bilişsel yetenek testleridir.
• Öğrencilere yılda iki kez karne verilmektedir. Karnede akademik notlar ile öğretmen görüşleri yer almaktadır. Öğrencinin karnesinde yer alan not ve görüşler her yıl bireysel dosyasına aktarılmaktadır.
• Ailelerin sisteme katılması için seminer, çalıştay ve atölye çalışmaları yapılmaktadır.
• Ülkedeki üniversitelerde üstün yeteneklilerle ilgili araştırmalar yapılmaktadır.
• Maori (Yeni Zelanda yerlileri) kültüründe çocuğun üstün yetenekli olarak tanılanması ve toplum içinde sivrilmesi aile tarafından istenmemektedir.

Biliş Eğitim Şirketi

Biliş Eğitim Şirketi (Cognition Education) ziyareti sırasında Türk heyetine şu bilgiler aktarılmıştır:

• Biliş Eğitim Şirketi, kâr amacı güden bir kuruluş olmakla birlikte, kâr amacı gütmeyen ve eğitimi geliştirme amacıyla kurulan Biliş Eğitim Vakfı bünyesindedir.
• Vakıf, yurt içi ve yurt dışı hizmetlerinden elde ettiği gelirlerinin bir kısmını eğitim sektörüne aktarmaktadır.
• Yeni Zelanda merkezli şirket; Pasifik ülkeleri (Avusturalya, Nauri Cumhuriyeti, Samoa Adaları), Avrupa ülkeleri (İngiltere, Danimarka, İsveç, Norveç, İrlanda), Güney Doğu Asya ülkeleri (Brunei, Malezya, Endonezya), Orta Doğu ülkeleri (Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Umman, Katar, Mısır) ile Amerika’da bulunan merkezlerinde eğitimin tüm alanlarında ulusal ve uluslarası düzeyde eğitim politikaları geliştirmekte, mesleki gelişim konularında danışmanlık hizmeti vermekte ve projelere katılmaktadır.
• Biliş Eğitim; Yeni Zelanda’da okul gelişimi, mesleki gelişim, okul yönetimi eğitimi, üstün yetenekli eğitimi, e-öğrenme, yeni okul kurulması, eğitim sitelerinin yönetimi, eğitim programı geliştirme ve uygulama ile araştırma ve değerlendirme konularında danışmanlık hizmeti vermektedir.
• Yeni Zelanda Eğitim Bakanlığı resmî İnternet sitesinde hizmet veren “Gifted and Talented Online” web sayfası ihaleyle iki seneliğine şirket tarafından alınmış ve tasarlanmıştır. Web sitesinde; okul, öğretmen, öğrenci ve ailelerin ihtiyaç duyacağı belgeler, grafik, ses ve video gibi materyaller ile çeşitli kaynaklar yer almaktadır.
• Web sayfasının okullar ve öğretmenler için ayrılmış bölümünde okul yaklaşımları, üstünlük ve yetenek kavramlarının tanımı, üstün ve yetenekli öğrencilerin belirlenmesi, üstün yetenekli öğrencilerin gereksinimlerini karşılayabilecek profesyonel eğitim ve destek hizmeti ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. Her okul için bir analiz ve plan yapılmaktadır. Ayrıca sürdürebilirlik için okulların kendilerini değerlendirmesi sağlanmaktadır.
• Hazırlanan web sitesinde öğretmenler arasında oluşturulan grup, üstün yeteneklilik konusunda birbirlerine destek olmakta ve kaynak paylaşmaktadır.
• Web sayfasının öğrenciler için ayrılmış bölümünde; öğrenci ihtiyaç analiz anketi, yararlı web siteleri, yarışmalar, kariyer olanakları ile burslarla ilgili destek hizmeti verilmektedir.
• Yeni Zelanda, üstün zekâ ve yetenekli eğitimini yaygınlaştırmaya çalışmaktadır.
• Eğitimde, üstün zekâlı ve yetenekli çocukların ancak tüm öğrencilere iyi eğitim verilmesi ve eğitim kalitesinin artırılmasıyla kendi potansiyellerine en uygun eğitimi alabilecekleri felsefesi hâkimdir. İlkokulda % 10 oranında olan bu grup lise düzeyinde en tepedeki % 2’lik grubu oluşturmaktadır.
• Veliler okul yönetiminde görev alabilmekte, okul müdürü okul yönetimi tarafından seçilerek sözleşmeli olarak işe alınmaktadır. Okul müdürü ise görev yapacak öğretmenleri seçmektedir. Okul müdür ve öğretmenlerinin maaşları Eğitim Bakanlığı tarafından ödenmektedir.
• Eğitim Bakanlığı okullara her öğrenci için para yardımı yapmaktadır. Yapılan yardımın miktarı, ülkede 1’den 10’a kadar derecelendirilmiş olan ekonomik bölgelere göre belirlenmektedir. 10 ekonomik bölge ise ev fiyatları ve ailelerin gelirlerine göre tespit edilmektedir. Devlet, bu sayede alt sınıftan üst sınıfa sosyal bir hareketliliğin oluşmasını amaçlamaktadır. Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki bölgelerde okuyan çocukların ailelerine daha fazla maddi yardım yapılıyor olsa da aile ve çevresel faktörler nedeniyle çocukların başarısı değişmemektedir.

Auckland Gramer Okulu

Auckland Gramer Okulu okul müdürü ile yapılan toplantıda Türk heyetine şu bilgiler aktarılmıştır:

• Auckland Gramer Okulu (Auckland Grammar School), 2.500 erkek öğrencinin okuduğu bir devlet lisesidir. Yeni Zelanda’nın en büyük okullarından biridir. 1869 yılında açılan okul, gelir seviyesi yüksek ailelerin çocuklarına eğitim vermektedir.
• Okul uluslararası 120 öğrencinin yatılı olarak okumasına imkân verecek kapasiteye sahiptir.
•  Öğrencilerine ulusal ve uluslararası eğitim programlarının yer aldığı akademik bir program sunmaktadır. Öğrenciler, bireysel performansları ölçüsünde sınıflara yerleştirilmekte; hızlandırılmış sınıflar ve kurslar vasıtasıyla da farklı yeteneklerin ihtiyaç duyduğu dersler verilmektedir.
• Her öğrenci bireysel potansiyel ve ilgisi çerçevesinde; okuldaki spor, kültür ve akademik faaliyetlere teşvik edilmektedir.
• Okul bölgesi dışından gelen öğrencilerden ücret alınmaktadır.
• Öğrenciler başarıya göre sınıflara ayrılmaktadır.
• Üstün yetenekli tanımı “pozitif bir şekilde farklı” anlamında kullanılmaktadır. Okuldaki iki sınıfta standardın üstünde 60-70 çocuk olduğu ifade edilmiştir. Bu sınıflardaki çocuklar yetenekli olmalarına rağmen üstün yetenekli olarak adlandırılabilecek öğrenci sayısı çok azdır (3- 5 kişi).
• Okuldaki en deneyimli/başarılı öğretmenler, en başarılı çocukların sınıflarına ders vermektedir. Sürekli eğitim almakta öğretmenlerin maaşları diğer öğretmenlerle aynı seviyededir. Aldıkları ücretler yaptıkları farklı çalışmalara göre artmaktadır (yönetime katılma gibi).
• Öğrenci merkezli eğitim anlayışını benimseyen okul; akademik başarıyı destekleyen, rekabete dayalı bir sistem üzerine kuruludur. Rekabet sistemi, başarının sürekliliğini sağlamaktadır.
• Öğrenciler; spor, sanat gibi alanlarda okul içi ve dışındaki faaliyetlerle desteklenmektedir. Her çocuğun yeteneğini keşfetmesine ortam sağlanarak yetenekli olduğu konuda ulusal/uluslararası düzeyde başarılı olması için fırsatlar yaratılmaktadır.
• Okulda salı ve perşembe günleri etüt çalışmaları yapılmaktadır. Üst sınıflarda okuyan öğrenciler arasından seçilen rol-model öğrenciler alt sınıfta okuyan öğrencilerle etüt günlerinde çalışarak destek olmaktadır.
• Okullar, 30 yıl öncesine kadar Eğitim Bakanlığına bağlı olarak çalışmaktaydı. Fakat günümüzde bağımsız ve özel bir yapısı olan okullar şirket mantığında yönetilmektedir. Her okulun bir muhasebecisi vardır. Velilerden oluşan okul yönetiminin altında okul müdürü ve öğretmenler bulunmaktadır. Okul yönetimini oluşturan mütevelli heyetinin (velilerin) seçimleri 3 yılda bir yapılmaktadır. Ayda bir toplanan yönetim kurulu; mülkiyet, personel, finans, politika ile özellikle refah ve öğrenci başarısı konusunda kararlar almakla yükümlüdür.
• Ülkedeki bütün okulların % 4’ü özel, % 96’sı kamuya aittir. Ülkedeki Katolik okulları (integratite) özel okul statüsünde olduğu hâlde devlet tarafından kaynak aktarılmaktadır.

Riverina Okulu
Riverina devlet okulu; “Üstün Yetenekliler Eğitim Merkezi (Gifted Education Centre)”nin okulda uyguladığı “Küçük Gelincikler (Small Poppies)” programını yerinde görmek amacıyla ziyaret edilmiştir.
Küçük Gelincikler (Small Poppies) programının uygulandığı Riverina Okulu “Okul Öncesi Sınıf” ziyareti sırasında Türk heyetine şu bilgiler aktarılmıştır:

• Program, okul öncesi eğitim süresince çocuklarının yeterli ilgi görmediğini ileri süren bir grup aile tarafından, çocuklarının ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 1996 yılında Auckland’da başlatılmıştır.
• Küçük Gelincikler, erken çocukluk döneminden başlayarak yetenekli çocukların ve ailelerinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde tasarlanmış; benzer yetenek ve ilgi alanlarına sahip çocukların kendi hız ve düzeylerinde gelişmelerine olanak tanıyan bir zenginleştirme programıdır.
• Küçük Gelincikler, zorlu öğrenme deneyimlerinin sunulduğu çocuk odaklı bir ortam sunmaktadır. Bu programda, çocuğun öğrenme sürecinin teşvik edilmesi yerine, spesifik bir sonuç veya ürün elde etmeye vurgu yapılmaktadır.
• 2007’de Küçük Gelincikler programı kapsamında sunulan hizmetlerin idaresi Üstün Yetenekli Eğitim Merkezine verilmiştir.
• Haftada yarım gün (2,5 saat) olan programa 3 yaşından 6 yaşına kadar olan çocuklar kabul edilmektedir. Sınıf mevcutları 12 kişi ile sınırlandırılmıştır. Her öğrenci yarım günlük eğitim için 35 $ (2012 yılı) ödemektedir.
• Küçük Gelincikler sınıfı Riverina Okulundaki bir odanın kiralanması ile oluşturulmuştur.
• Sınıfta ücretini ödeyemeyecek durumdaki ailelerin çocuklarına burs verilmektedir.
• Sınıf, bölgedeki Eğitim Bakanlığına bağlı anaokulu öğrencilerinden oluşmaktadır. Çocuklar, her hafta yarım gün (2,5 saat) velileri ile birlikte bu sınıfa gelmekte diğer günlerdeyse anaokullarına gitmektedir. Bu nedenle Eğitim Bakanlığı tarafından öğrenci başına ödenen ücretin bir kısmı bu sınıfa aktarılmaktadır. Çocuklar, eğitim süresince kendi anaokullarındaki yoklamadan muaf tutulmaktadır.
• Çocuklar, devam mecburiyetleri olmadan 2 yaşından itibaren sınıfa katılabilmektedir.
• 4-5 yaşlarındaki çocuklar için tam gün olarak uygulanan program, yaklaşık 20 yıldır uygulanmaktadır.
• Sınıf öğretmeni, sadece çocuk eğitiminden değil, ebeveyn eğitiminden de sorumludur.
• Sınıf öğretmeni, yıllık planını dönem başında çocukların ilgi duyduğu konulara göre şekillendirmektedir.
• Sınıfta programı uygulayan deneyimli başöğretmen, çocukların küçük yaşlarda belirlenmesinin önemli olduğu fakat 5-6 yaşına kadar çocuğun üstün yetenekli olup olmadığını söylemenin de güç olduğu belirtmiştir.

Wesley Ortaokulu

Wesley Ortaokulu; “Üstün Yetenekliler Eğitim Merkezi (Gifted Education Centre)”nin okulda uyguladığı “Bir Günlük Okul (One Day School)” programını yerinde görmek amacıyla ziyaret edilmiştir.

Bir Günlük Okul (One Day School) programının uygulandığı Wesley Ortaokulu sınıf ziyareti sırasında Türk heyetine şu bilgiler aktarılmıştır:

• Öğrenciler, akranları olan diğer üstün yeteneklilerle birlikte özel eğitim tekniklerinin kullanıldığı bir ortamda, kendileri için özel olarak tasarlanmış program çerçevesinde haftanın bir gününü “Bir Günlük Okul”da geçirmektedir.
• Programın temel amacı; üstün yetenekli öğrencilerin zihinsel, sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını karşılamaktır. Çocuklara hayal güçlerini kullanmalarını sağlayan etkinlikler yaptırılmaktadır.
• “Bir Günlük Okul”da uygulamadaki sınıf programının aksine belirli bir tema üzerinde birkaç gün boyunca derinlemesine çalışmalar yapılmaktadır.
• “Bir Günlük Okul” programı 6-7 yaş, 8-9 yaş ve 10-13 yaşlarındaki öğrenciler için uygulanmaktadır. 6-7 yaşındaki öğrencilerin sınıf mevcudu 12 kişi, 8-9 ve 10-13 yaş gruplarındaki öğrencilerin sınıf mevcutları ise 15 kişi ile sınırlandırılmıştır.
• Program için başvuran her çocuk, “Bir Günlük Okul” programına alınma koşullarına uygun olup olmadığının tespiti için kapsamlı bir değerlendirme sürecinden geçmektedir. Bu ilk değerlendirmenin öğrenci başına ücreti ise 285 $’dır (2012 yılı).
• Okuldaki öğretmenler, “Bir Günlük Okul” programını yürüten öğretmenlerin uygulama derslerine girerek, bilgi ve tecrübelerinden yararlanabilmektedir. Derslerde öğretmenler, üstün yetenekli öğrencilerin nasıl davrandığını, nasıl daha iyi öğrenebileceğini gözlemleyerek bu yöntemleri kendi derslerinde uygulayabilmektedir.
• 130 öğrencinin öğrenim gördüğü Wesley Ortaokulu, düşük gelir seviyesindeki ailelerin olduğu bölgededir.
• Üstün Yetenekliler Eğitim Merkezi, “Bir Günlük Okul” programı uygulamaları için okullarda oda kiralamaktadır. Merkez, şu ana kadar Auckland’deki beş okulda oda kiralamıştır.
• Wesley Ortaokulunda kiralanan sınıfta farklı okullardan gelen 13 üstün yetenekli öğrenciye “Bir Günlük Okul” programı uygulanmaktadır. Bu program, Wesley Ortaokulunda haftanın iki günü farklı gruplara uygulanmaktadır.
• Üstün Yetenekliler Eğitim Merkezinin Yeni Zelanda genelinde kiraladığı 18 “Bir Günlük Okul” sınıfında tam gün çalışan iki yönetici, yarı zamanlı çalışan 18 koordinatör ve öğretmen ile 490 öğrenci vardır. Öğretmenlerin ücreti Merkez tarafından ödenmektedir.
• “Bir Günlük Okul” programına katılan öğrenciler günlük 65 $ (2012 yılı) ödemektedir. Program ücretini ödeyemeyecek durumdaki öğrencilere “Üstün Yetenekliler Eğitim Merkezi” tarafından burs verilmektedir.
• Farklı yetenek alanlarına sahip üstün yetenekli öğrenciler aynı sınıflarda “Bir Günlük Okul” uygulaması ile yeteneklerini paylaşmaktadırlar. Sınıflarının en başarılı öğrenciler, birbirinden etkilenerek öğrenmeleri hızlanmaktadır.
• “Bir Günlük Okul” programı, çocukların hafta sonlarını kendilerine ayırmalarını sağlamak için hafta içi yapılmaktadır.

Rata Street İlkokulu

Rata Street Devlet İlkokulu; “Üstün Yetenekli Çocuklar Programı (Gifted Kids Programme-GKP)” organizasyonunun okulda uyguladığı “Haftada Bir Gün (The One- Day-A-Week)” programını yerinde görmek amacıyla ziyaret edilmiş, Türk heyetine şu bilgiler aktarılmıştır:

• “Üstün Yetenekli Çocuklar Programı” ağırlıklı olarak düşük sosyo- ekonomik gruptaki üstün yetenekli çocuklar için uzman eğitim hizmeti sunan ve kâr amacı gütmeyen bir organizasyondur.
• Organizasyon ülkede farklı bölgelerdeki okullarda kiraladığı odalarda üstün yetenekli çocuklar için “Haftada Bir Gün” programını uygulamaktadır. Ayrıca üstün yeteneklilerin ailelerine ve öğretmenlere bilgi ve rehberlik desteği sağlamaktadır.
• Rata Street İlkokulunda uygulanan “Haftada Bir Gün” sınıfında 9-10 yaş grubundaki üstün yetenekli çocuklar eğitim görmektedir.
• GKP organizasyonu tarafından Rata Street İlkokulunda haftada 4 gün üstün yetenekli çocuklar için özel sınıf uygulaması yapılmaktadır.
• Üstün yetenekliler konusunda uzman bir öğretmenin ders verdiği sınıftaki çocukların eğitim ücretleri Eğitim Değerlendirme Ofisi tarafından karşılanmaktadır.

Ya Çocuğunuz Üstün Zekalıysa?
Online Testimizle Çocuğunuzun Zeka Potansiyelini Keşfedelim.
www.zekatesti.com.tr

Zeka Geliştiren Kitaplar İçin TIKLAYIN

Zeka Geliştiren Zeka Oyunları İçin TIKLAYIN

Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite Disleksiye Eğlenceli Çözüm için TIKLAYIN