Üstün Zekalılar Kimdir?

Üstün zekâlılar; daha hızlı öğrenebilme, daha uzun süre akılda tutabilme, daha geniş ve derinliğine kavrayabilme olay ve olgular arasındaki ilişkileri daha önce anlayabilme ve sezgi gibi bir çok zihinsel yetenek bakımından akranlarına göre üstün zihin kapasitesine sahip çocuklardır .

Neden Özel Eğitim Gereklidir?

Üstün zekalıların eğitimi için özel önlemler alınmadığında bir takım sakıncalar ortaya çıkar. ilk akla geleni yeteneklerin eriyip gitmeleridir. Farkında olmadan nice yetenekleri eritmişizdir. Belki de halen okulumuzda, sınıfımızda da eritmeye devam etmekteyiz (Özsoy. Özyürek. Eripek, 1992).

Özel eğitim; genel eğitimden farklı bir eğitim gerektiren bireylerin yeterliliklerine ve gelişim özelliklerine dayalı olarak ve sosyal gereksinimlerini karşılamak için, özel olarak yetiştirilmiş personel tarafından,özel olarak geliştirilmiş eğitim programları, araç-gereçleri ve yöntemleri ile sürdürülen eğitimdir.

Araştırmalar, öğrencilerin geneline sunulan eğitim kazanımlarının üstün zekâlı çocukların eğitimsel ihtiyaçlarını karşılamadığını ortaya koymuştur (Braggett 1992 ).

Bir çok araştırma sonucuna göre erken dönemde tanılanmayan ve ihtiyaçları karşılanmayan üstün zekalı çocukların hayal kırıklığı yaşamaktalar ve okullarında düşük başarı ve davranış problemleri göstermektedirler. (Mills,1992)

Üstün zekâlı çocukların psikolojik kırılganlığının akranlarına göre daha fazla olmadığını gösteren birçok araştırma sonucu bulunmaktadır. Fakat akademik ilerleme ve uygun arkadaş ihtiyacı karşılanmadığında sıkılma, düşük başarı, mükemmeliyetçilik gibi muhtemel problemler ortaya çıkabilmektedir (Neihart, Reis, Robinson, & Moon, 2002).

Üstün zekalı çocukların en önemli özelliği, öğrenme hızlarıdır. Bu tür çocuklar, diğerlerine göre daha erken yaşta konuşma, okuma ve yazmayı öğrenirler. Doymak bilmez meraklarıyla sürekli yeni şeyler öğrenme azmi taşırlar. Eğer anne babaları, öğretmenleri ve arkadaşları, bu çocuklara gerekli alakayı gösterir, sabırla onları dinler ve motive ederlerse, ruhi krizlere düşmeden kendilerinden beklenen performansı gösterirler. Aksi takdirde ilgisizlik, hor görülme ve baskı gibi sebepler yüzünden yetenekleri körelir.

Eğitimin temel işlevi bireysel potansiyele işlerlik kazandırmak üzere bireyin yeteneklerini geliştirmektir. Bu durum eğitim süreçlerinin bireylerin özel durumlarına göre düzenlenmesini gerektirmektedir. Bu nedenle, bireye göre ve özel olma eğitimin doğasında mevcut temel bir özelliktir. Eğitimin sosyal adalet ve eşitlik kavram ve anlayışı süreçlerdeki tüm bireylerin bireysel ilgi, kapasite ve yetenek potansiyeli oranında eğitimden yararlanabilmelerini sağlayacak önlemlerin alınmasını gerektirmektedir.

Eğitimde ortalama standartlar, bireylere ortak özellikler kazandırma ihtiyacı ve eğitim hizmetlerini yaygınlaştırmak maksadıyla büyük grupla öğretim uygulamalarına imkan sağlamaktadır. Bu nedenle eğitim, bireysel düzeydeki özel ihtiyaçları karşılama işlevini yerine getirmemektedir. Okul programlarının hazırlanışında ortalama yetenek düzeyine öncelik verilmektedir. Ancak öğrenme güç ve yetenekleri yaşıtlarından üstün olan çocuklar bu uygulamalarla zarar görmekte ve bocalamaktadırlar. Arkadaşlarına uyum sağlayabilmek için merak ve ilgisini azaltacaktır. Aksi takdirde, arkadaşlarınca dışlanacak ve yalnız kalacaktır. Üstün yetenekli çocukların özel eğitim almalarının gereği kısaca şöyle açıklanabilir:

Çağdaş bilgi toplumunda en önemli güç insan gücü olup bu da bireysel yeteneklere en üst düzeyde işlerlik kazandırmakla gerçekleşebilir.

Tüm bu ve benzer nedenler eğitimde özel ilgi ve yaklaşım gerektiren özel hedef gruplarının durumlarının incelenmesini, özel eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesini ve bu ihtiyaçlara uygun özel düzenlemelerin yapılmasını gerektirmektedir. Diğer bir deyişle eğitimin bütününde özel eğitimin önemi ve gereğini ortaya koymak bir zorunluluktur. Bu nedenle üstün yeteneklilerin eğitiminde özel eğitim uygulamalarına önem ve öncelik verilmesi, bu alandaki hizmetlerin yaygınlaştırılması ve etkili biçimde uygulanması, temel bir eğitim politikası alanıdır. Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların özelliklerinin incelenmesi, niçin özel eğitime gerek duyduklarının anlaşılmasını kolaylaştıracaktır.

Dünyada Uygulanan Modeller

Üstün zekalı çocukların ihtiyaçlarını karşılamak ve gereksinim duydukları eğitimi verebilmek için ilk aşama olarak öğretmenleri veya aileleri tarafından fark edilmeleri ve uzmanlarca inceleme yapılıp tanılanmaları gerekmektedir. Yurtdışında ve ülkemizde bu tip özellik gösteren çocuklar için çeşitli eğitim modelleri geliştirilmiştir. Geliştirilen eğitim modellerinde ana amaç; üstün zekalı olan çocukların yetenek, ilgi ve kapasiteleri ölçüsünde eğitim alabilmeleridir. Geliştirilen eğitim modelleri üç başlık altında toplanabilir;

1. Hızlandırma

2. Gruplama

3. Zenginleştirme

1. Hızlandırma: Çeşitli uyarlamalarla bu programın normal sürecinden daha önce tamamlanmasıdır. Bu modelin pek çok değişik formu vardır. Okula erken başlama, sınıf atlatma, birkaç sınıf birleştirme, program süresinden daha kısa sürede tamamlama, kurslar alma ve seminerlere katılma gibi pek çok şekilde olabilir. Ebeveynler, öğretmenler ve yöneticiler genellikle üstün zekalı çocukların hızlandırma programına katılmaları konusunda yeterli sosyal, duygusal, fiziksel ve motor olgunluktan yoksun oldukları düşüncesi hakimdir. Ayrıca hızlandırma programı çocuğun yaşıtlarıyla iletişim kurma gereksinimlerine cevap vermemektedir.

2. Gruplama: Gruplamanın normal sınıflardaki üstün zekalı öğrenciler için küme gruplandırmaları, özel sınıf, özel bir okulda gruplandırma, kaynak odada gruplandırma ve kaynak merkezlerinde gruplandırma, özel seminerler, özel alan kursları, çeşitli çalışma merkezlerindeki (müze, üniversiteler, bilim laboratuarları ve endüstri gibi.) özel çalışmalar şeklinde uygulamaları bulunmaktadır. Bu tip özel gruplandırmalar uygun olarak düzenlendiğinde çocukların yeteneklerini geliştirmede belirgin düzeyde başarı sağladığı, çocukların bu uygulamalarla benlik kavramlarının geliştiği görülmektedir.

3. Zenginleştirme: Normal sınıf programında üstün zekalı çocukların özelliklerine ve gereksinimlerine göre uygulamalar yapılması esastır. Bunun için normal sınıf içinde farklılaşmış öğrenme deneyimlerinin planlanması gerekmektedir. Yatay ve dikey olmak üzere iki türlü zenginleştirme yapılabilir. Yatay zenginleştirmede etkinlik çeşidini arttırma söz konusudur. Dikey zenginleştirme ise, o konu ile ilgili derinlemesine çalışmalar yapılmaktadır. Zenginleştirilmiş normal sınıf modelinde, üstün zekalı çocuklar için yaşıtlarıyla merak ilgi ve yeteneklerine cevap verecek şekilde hazırlanmış keşfetmeye yönelik aktiviteler, grup eğitim alıştırmaları yer almaktadır. Sınıf programına, normalde bulunmayan daha zor konular ve farklı materyaller, değişik öğrenme alanları eklenmektedir (Akt. Metin 1999).

Ülkemizdeki Üstün Zekâlı Çocuk Potansiyeli

Dünya popülâsyonuna bakıldığında oranın % 2,5-3 oranında olduğu görülmektedir. Bu oran ülkemizde de aynıdır. 2011 yılı itibariyle okul öncesi eğitimden yararlanan çocuk sayısı 980 binden 1 milyon 100 bine ulaştı. İlköğretime bu yıl 1 milyon 226 bin çocuk kayıt yaptırdı. Türkiye'de 33 bin 310 ilköğretim okulunda 10 milyon 916 bin çocuk okuyor. Bu verilere göre teorik olarak Türkiye’deki okulöncesi-8. Sınıfa devam eden üstün zekalı öğrenci sayısı yaklaşık 250000 civarındadır. İstanbul’da ise bu sayının 20000 civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu rakamlarda üstün zekâlı öğrencilerin ele alınması gereken büyük bir öğrenci topluluğu olduğu ortaya çıkmaktadır.

Ülkemizde Uygulanan Modeller

Dünya ülkelerinde uygulanan modellerden bazıların ülkemizde de uygulanmaya çalışılmaktadır.

· Bilim ve Sanat Merkezleri

· Fen Liseleri

· Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri

· TEV İnanç Türkeş Özel Lisesi

· Üstün Yetenekliler Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi

Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM)

Okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin bireysel yeteneklerinin farkında olmalarını ve yetenek türlerine uygun eğitim almalarını sağlamak amacıyla ülkemizde Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM) açılmaktadır. Bilim ve Sanat Merkezleri sayısı 2010 itibariyle 53 İl’de toplam 58’e ulaşmıştır. 2010 yılı itibariyle yaklaşık 8000 öğrenciye yetenekleri doğrultusunda eğitim verilmektedir. Literatür göz önüne alındığında ilköğretim birinci, ikinci ve üçüncü sınıflarda tanılama yapıldığı görülmekte, okulöncesi ile ilgili Bilim ve Sanat Merkezlerinde çalışma bulunmamaktadır.

Fen Liseleri

Fen liseleri; eğitim-öğretim süresi 4 yıl olan yatılı ve karma okullardır. Bu okullarda öğrenci velilerinin istekleri doğrultusunda gündüzlü öğrenciler de öğrenim görebilirler. Fen liseleri, öncelikle fen alanı ile ilgili yüksek öğretim kurumlarının bulunduğu yerlerde açılır.

Halen ülkemizde 96 Fen Lisesi bulunmakta olup 23.203 öğrenci eğitim-öğretime devam etmektedir.

TEV İnanç Türkeş Özel Lisesi

TEVİTÖL, ülkemizdeki üstün zekâ ve özel yetenekli çocuklara, ihtiyaç duydukları özel eğitimi lise düzeyindeki yaş grubuna, karma ve yatılı olarak veren kurumdur.

Üstün Yetenekliler Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi

Ülkemizde üstün yeteneklilerin eğitime yönelik İnönü ve Karabük Üniversitelerinde açılan üstün yeteneklilerin eğitimi merkezinde araştırma ve uygulamalar yapılmaktadır.

Yukarıdaki uygulamalara bakılınca özellikle ilköğretim çağında üstün zekâlılarla ilgili yapılan çalışmaların azlığı dikkati çekmektedir.

Üstün Zekalılar Enstitüsü Nedir?

Üstün zekâlılar enstitüsü adı bir markadır. Amerika’daki ve İsrail’deki üstün zekalı çocukların eğitimi için kurulmuş olan Enstitüler model alınarak kurulmuştur.

Vizyonumuz

Üstün zekâlılar eğitimi alanında özgün çalışmaları, üst düzey eğitimleri ve yaratıcı faaliyetleri ile ulusal ve uluslararası düzeyde saygın ve lider bir kurum olmaktır.

Misyonumuz

Tüm dünya ve ülkemizin geleceği için değerli bir kaynak olan üstün zekalı çocukların tanılanmasına, sosyal, duygusal ve zihinsel ihtiyaçlarının karşılanarak potansiyellerini gerçekleştirmelerine ve geleceğin topluma faydalı, başarılı yetişkinleri olmalarına yardımcı olmaktır.

Amaçlarımız

Üstün zekâlı çocukların tespiti, değerlendirilmesi, gerekli ölçme araç gereçlerinin geliştirilmesi ve bunların standardizasyonlarının yapılması
Üstün zekâlı öğrencilerin yetenek ve becerilerini geliştirebilecekleri fırsatlar oluşturmak
Üstün zekâlı çocukların aynı yaştaki zihinsel akranlarıyla bir arada öğrenme imkânı sunmak
Üstün zekâlı çocukların eğitimi konusunda, uluslararası kabul görmüş modellerin ve programların ülkemizde uygulanması,
Üstün zekâlı çocukların ailelerinin eğitilmesi ve toplumun bilinçlendirilmesi
Eğitmenlerin ve okul yöneticilerinin konu ile ilgili uluslararası standartlarda eğitilmesi
Ülkemizde üstün zekâlı çocukların eğitim programlarının standartlarının oluşturulması
Yabancı kaynak ve materyallerin ülkemize kazandırılması
Üstün zekâlı çocuklara yönelik eğitim materyalleri geliştirmek
Eğitim müfredat programlarının geliştirilmesi
Üstün zekâlı çocuklara yetenek alanlarına göre kariyer planlaması
Ulusal ve uluslararası seminer, sempozyum ve konferansların düzenlenmesi

Hizmetlerimiz

Öğrencilerin tanımlanması ve tespiti
Öğrenci eğitim programları
Öğretmen ve yönetici eğitim programları ve eğitimcilerin yetiştirilmesi
Kurumsal danışmanlık ve program yapılandırılması
Yurt içi yurt dışı üstün zekâlılar üniversite yaz okulları
Bireysel eğitim, koçluk uygulamaları
Aile eğitimleri ve danışmanlığı
Test ve ölçeklerin geliştirilmesi, uygulanması
Kariyer planlama
Ulusal ve uluslararası kongre ve seminerler

Kadromuz

Üstün Zekalılar Enstitüsü, üstün zekâlılar eğitimi konusunda yurt içinde ve yurt dışında akademik kariyer yapmış, enerji dolu, vizyon sahibi, ekip ruhuna sahip bir eğitim kadrosuna sahiptir.

Bugüne kadar yaptığımız çalışmalar

Konferanslarda bildirilerin yapılması
Öğrenci tanılamalarının yapılması
Tanılamada kullanılan ölçeklerin geliştirilmesi
Öğrenci Eğitim programları
Kış Okulları
Yaz Okulları
Anne Baba Eğitim Seminerleri
Öğretmen Eğitim Programları
Yönetici Eğitim Programları
Basın bültenlerinin yapılması
Yazılı ve Görsel Basında haber yapılması
Mentorship uygulamaları
Terapi Hizmetleri
Kaynak ve Materyallerin Türkiye’ye adaptasyonu
Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite, Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklara özel program uygulamaları
Çok sayıda kaynağın ve programın Türkiye temsilciliklerinin alınması

Çözüm Ortakları

Georgia Üniversitesi
Torrance Yaratıcılık ve yetenek geliştirme merkezi
Play Attention
Critical Thinking Co
Future Problem Solving

Neden Üstün Zekâlılar Enstitüsü?

Üstün zekâlı öğrencilerin çoğu farklı ve özel bir eğitime ihtiyaç duyar. Başarıya ulaşmaları, mutlu olmaları, ihtiyaçlarını gidermeleri için özel eğitim şarttır. Fakat Türkiye de üstün çocukların kendilerini ait hissedecekleri bir okul, eğitim programı veya kurum bulmak neredeyse imkânsızdır. İşte bu yüzden üstün zekâlılar enstitüsü hızla büyüyor ve Türkiye’nin her yerinden talep alıyor. İşte bu yüzden, tek bir merkezden üstün çocuklara yetemeyeceğimiz ve talepleri karşılayamayacağımız için deneyimlerimizi ve eğitim programımızı paylaşmaya karar verdik. Üstün zekâlılar enstitüsü programlarını kurumlarınızda başlatma kurumunuz ve ülkemiz açısından en önemli yatırımlardan biri olacaktır.

Bizi başarıya taşıyan metodumuzun arkasında on yıllık bir projelendirme, doküman ve sistem araştırması yatmaktadır. Eğitim modelimizin ve programımızın temel özelliği esnek olmasıdır. Bütün okul ve müfredat programlarına uyarlanabilir. Öğrencilerin sahip oldukları potansiyeli ortaya çıkarmaya yönelik çalışmalar yapılırken çocukların öğrenmeyi öğrenmesi sağlanmaktadır.

ÜSTÜN ZEKÂLILAR ENSTİTÜSÜ AİLESİNE KATILMAK NE GİBİ AVANTAJLAR SAĞLAYACAK?

Kurumunuzda program başladığı ilk günden itibaren Türkiye’nin bu alanda en çok tanınan kurumlarından biri olacak ve açıldığı ilk günden itibaren bulunduğu çevrenin en güvenilir ve en saygın kurumlarından biri olarak tanınacak.
Program başladığı ilk günden itibaren okul öncesinden başlayarak 8.sınıfa kadar üstün zekalı çocuğu olan velilerin ilk seçeneği olacak.
Kurumunuzun ilk açılışı ÜZE' nin alanında uzman yerli ve yabancı uyruklu eğitmenlerin halka açık konferansı ile anlamlı bir biçimde gerçekleştirilecek.
Eğitmenlerin Eğitimi projemiz kapsamında, biri uluslar arası, alanında uzman profesör diğerleri enstitü yetkilileri tarafından olmak üzere eğitmenlerinize yönelik üç konferans ücretsiz olarak verilecek.
Eğitim süreçleriniz ÜZE uzmanlarınca aylık periyotlar da izlenecek ve gerekli düzeltmeler yapılabilecek.
Öğretmen seçimlerinde ve öğretmen eğitimlerinde enstitü uzmanları gerekli desteği sağlayacaklar.
Okulunuzun faaliyetlerinin yerel ve ulusal basın organlarında haber olması için gereken destek sağlanacak.
Eğitim sürecinde karşılaşılan her türlü eğitimsel ve yönetimsel konularda ücretsiz danışmanlık hizmeti alınabilecek.
Anne - baba eğitimleri ÜZE’nin bir farklılığı ve özelliği olarak "Üstün Zekâlılar Enstitüsü uzmanlarınca sürekli ve düzenli bir biçimde yılda 3 kez verilecektir.

Yapılandırma Koşulları:

1. Şirket Profili

Program yapılandırılması alacak kişi ya da kişilerin iyi bir ticari geçmiş ve itibara sahip olması gerekli bir şarttır.

2. Kurumda görev alacak personelin özellikler

Program koordinatörü:
Öğretmenler:Programda çalışacak öğretmenlerin üstün zekalı çocuklarla çalışmaya istekli, enstitünün düzenleyeceği eğitim programını tamamlamış olan en az 2 yıllık tecrübesi olan tercihen üstün zekalılar alanında eğitim olmuş öğretmenler.
Psikolog ya da Psikolojik Danışman:

3. Uygulanacak eğitim programı

Milli Eğitim Temel Kanunun gereklerine uygun biçimde enstitümüz tarafından Amerika’da üstün zekalılar için geliştirilmiş olan programın ülkemize adapte edilerek uygulanması esastır.

Kuruma özel yapılandırılacak olan programda üstün zekalılar eğitimi konusunda Dünya’da en çok kullanılan modeller kullanılacaktır

Yapılandırılacak olan programda

Okul öncesinde üstün zekâlılar özel sınıfı oluşturulacaktır.
İlköğretim 1.sınıflarda üstün zekâlılar özel sınıfı oluşturulacaktır.
Eğitimde hızlandırma ve zenginleştirme modelleri kullanılacaktır.
Programda kullanılacak kaynak ve materyaller enstitü tarafından belirlenecektir.

4. Referanslar

Ticari ve mesleki anlamda referans almak üzere başvurulabilecek 3 kaynak belirtilmesi gerekmektedir. Referans araştırmasında olumlu sonuç elde edilen başvurular değerlendirilecektir.

Program Yapılandırma Bedelinin Kapsadığı Hizmetler:

Anlaşma imzalandığı tarihten itibaren bütün Türkiye’yi kapsayan iletişim ağımıza programın duyurulması internet sitemizde yer verilmesi
Kurumda uygulanacak olan programın yapılandırılması
Öğretim yılı başında ve sömestrde olmak üzere yılda iki kez öğretmen eğitimi,
Kurumunuzun ilk açılışı ÜZE' nin alanında uzman yerli veya yabancı uyruklu eğitmenlerin halka açık konferansı ile anlamlı bir biçimde gerçekleştirilecek.
Alanında uzman akademisyen ve eğitmenlerden, öğretim yılı içinde velilere yönelik üç konferans,
Öğrencileri tanımak ve gelişimleri izlemek amacıyla uygulanacak ölçekleri temini, değerlendirme ve yorumlanması ile ilgili teknik destek,
Eğitim sürecinin izlenmesi ve değerlendirilmesi,
Marka ortaklığı süresince eğitimsel ve yönetimsel konularda danışmanlık