Üstün Zekalıların Okul Öncesinde Tespiti Nasıl Yapılır?

Üstün zekalıların okul öncesinde tespit edilebilmesi için öncelikle üstün zekalıların özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir.

Dil ve öğrenme

• Erken konuşur ve erken okumaya başlar kelime dağarcığı geniştir.
• Yetişkin bir insan gibi düzgün cümleler kurar.
• Kendini ifade etmekten çok hoşlanır, tartışmaları çok sever.
• Hızlı öğrenir, özel bir öğrenme stili vardır.
• Dikkat süresi normal çocuklardan uzundur.
• Çok soru sorar, sorduğu soruların cevabını bekler.
• İyi bir gözlem yeteneği vardır. Gördüğü, duyduğu şeyleri unutmaz.
• Onu zorlayacak, düşündürecek aktiviteler yapmaktan hoşlanır. 5 yaşından önce kitaplara atlaslara ve ansiklopedilere ilgi duyar.
• Takvimlere, saatlere ve puzzle’lara ilgi duyar.
• Çizim, müzik ve diğer sanatlarda yetenekli olabilir.

Fiziksel Gelişim ve Motivasyon

• Fiziksel gelişimin hızlı olması, erken yürüme, erken ergenlik.
• Projeler üzerinde çalışmaktan hoşlanır.
• Meraklıdır. Neden sorusunu çok sorar yeni şeyler keşfetmekten hoşlanır.
• Öğrenmeyi sever bulunduğu çevrede lider olmak ister.
• Hedefe yönelik hareket eder, amacını gerçekleştirir.
• Geniş bir ilgi alanı vardır.

Kişilik ve Sosyal Gelişim

• Az uyurlar
• Yetişkinlerle iletişim kurmayı severler
• Kendi yaşıtlarıyla çok iyi iletişim kuramayabilirler
• Yetişkinlerin yalanlarına ve aldatmalarına karşı çok duyarlıdırlar
• Dünyada meydana gelen ölüm savaş açlık gibi kavramlara karşı çok duyarlı ve ilgilidirler

Üstün zekâlı yetenekli çocuklar yukarıda sayılan özelliklerin hepsini taşımak zorunda değillerdir. Sadece bazı özellikleri taşıyabilirler.

Okul öncesinde yapılan ölçümlerde kesin konuşulmaz. Yani bu çocuk üstün zekâlıdır ya da üstün yeteneklidir denmez, denmemelidir. Potansiyel üstün zekâlı ya da potansiyel üstün yetenekli denebilir.(Dahi çocukları ayrı tutmak gerekiyor). Bunun birkaç nedeni vardır.

1. Okul öncesinde uygulanan testlere bakıldığında çocuklar okuma yazma bilmedikleri için genellikle analitik zekânın ölçüldüğü görülmektedir. Uygulanan testlerde çocukların şekiller ve örüntüler arasındaki ilişkiyi bulmaları istenir. Bu demek oluyor ki beynin sağ tarafı ölçülürken sol tarafı yeterince ölçülmemektedir
2. Okul öncesinde çocukların dikkat süresi kısadır. Bu nedenle teste yeterince sabır gösteremeyebilirler.
3. Ülkemizde okul öncesinde uygulanan zeka testlerine bakıldığında eski oldukları görülmektedir. Bu nedenle kesin sonuç vermezler ancak bize öngörü vermektedirler.

Tanımlama Araç Gereçleri

Ailelerden Alınan Bilgiler

• Çocuğun bilişsel, fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimi.
• İlgi alanları ve oynadığı oyunlar.
• Kişilik ve davranış özellikleri.

Öğretmenlerden, Okul Psikologlarından ve Diğer Personelden Alınan Bilgiler

• Gelişim düzeyi kişiliği ve davranış özellikleri.
• Okulda yaptığı örnek çalışmalar.
• Zekâ testlerinden alınan sonuçlar.
• Sistematik olarak öğrencinin gözlenmesi karakteristik özelliklerinin belirlenmesi.
• Spesifik olarak kurduğu cümleler sayılara olan ilgisi ve çizimleri .

Üstün zekâlılık yeteneklilik tek bir teste indirgenerek ölçülemez. Çok çeşitli ölçme araç gereçleri kullanılarak tespit edilmediler. Üstün zekâlı çocukların erken tespiti çok önemlidir. İsrail Amerika gibi ülkelerde okul öncesi ölçme araç gereçlerinin çok fazla olduğu görülür. En büyük yatırım okul öncesine yapılmaktadır. Doğumdan itibaren beynimizde yüz milyarlarca nöron, sinir hücresi bulunmaktadır. Yaş ilerledikçe bu nöronlar uyarıcı almadıklarında ölmeye başlarlar. Erken yaşlarda beyine ne kadar çok uyarıcı gönderilirse zekâ katsayısı o kadar yükselmektedir. Bu nedenle okul öncesi eğitim çok önemlidir.

Ülkemizde dahi seviyesinde bir çok çocuk bilsemlerin yaptığı sınavı geçemediği için Bilim Sanat merkezlerine alınmamaktadır. Parlak zeka grubuna giren bazı çocukların ise bilsem sınavlarını geçerek kabul aldıkları görülmektedir. Burada bir tezat söz konusudur. Hakiki manada zekayı tanımlamak zaman ,emek ve para gerektirdiği için özellikle genç nüfusa sahip olan Türkiye’nin bu sorunun üstesinden gelmesi yakın gelecekte biraz zor görünmektedir.