Çocuklarımızı daha akıllı yapabilir miyiz?
Zekâ arttırıcı ürünler piyasası oldukça büyüktür: Kitaplar, oyuncaklar, DVD'ler, yazılımlar, oyunlar ve eğitimsel programlar, çocuğunuzu bir dâhiye dönüştürmek için dizayn edilmiş ürünler.
Bu ürünlerin çoğu açıktan veya örtülü olarak işe yaradıklarının bilimsel olarak kanıtlandığını iddia ederler. Peki gerçekten işe yarıyorlar mı?
Örnek vermek gerekirse, bilimsel çalışmalar şunları iddia ederler
Küplerle oynamanın çocukların bilişsel becerilerini ileri taşıdığını
Eleştirel düşünmeyi öğreten akademik programların IQ'yu geliştirdiğini
Bazı masa oyunlarının okul öncesi matematik becerilerini güçlendirdiğini
Bazı video oyunlarının mekânsal beceri ve çalışma belleğini iyileştirdiğini
Fakat pek çok "beyinsel" ürün aslında etkisizdir. Yine bu blogta da belirttiğim gibi, küçük çocukların medya tabanlı öğretim programlarından okumayı öğrenemediği, kontrollü bir deney tarafından gözler önüne serilmiştir. (Neuman ve ark 2014) Bununla birlikte birçok kanıt gösteriyor ki çok küçük çocuklar, konuşmayı TV izleyerek değil gerçek insanları dinleyip, onlarla etkileşime geçerek öğreniyorlar. (2005 Kuhl)
Yukarıdakilere ek olarak, çocukların zekasını övmenin, onların öz saygısını geliştireceği ve akademik performanslarını artıracağı gibi yanlış fikirlerde halk arasında oldukça yaygındır.
Birçok deney ise tam tersinin doğru olduğunu göstermektedir. Çocukları zeki oldukları için övmek maalesef onların tam aksi gibi davranmalarına sebep olur.
Daha da ilginci ise- en azından benim için- zekâ hakkındaki var olan görüşlerimizin öğrenme sürecini engelleyebileceğinin ortaya çıkmasıdır. Zekanın sabit, değiştirilemeyen bir özellik olduğuna inanan bireyler, hatalarından ders çıkartıp, okulda da başarılı olmaktan oldukça uzaktırlar.
Dahası deneyler, çocuğunuzun sosyal klişelerden (kızların dilsel becerileri daha iyidir ya da Asyalılar matematik dehalarıdır) haberdar olmasının akademik performanslarını baltaladığını ortaya koyarlar.
İşte tamda bu noktada size çocuğunuzun zekasını beslemek için kullanabileceğiniz kanıtlarla desteklenmiş bir rehber sunuyorum. Zamanla daha fazla makale ekleyeceğim.
Egzersiz ve Zekâ
Aerobik egzersizin beyin gelişimini hızlandırdığı ve öğrenme yeteneğini geliştirdiği oldukça ilgi çekicidir. Aynı zamanda egzersizin çocukların okulda dikkatini arttırdığı da araştırmalar tarafından ortaya konmuştur. Ama burada bir püf nokta vardır: Bundan tam anlamıyla faydalanmak için, yapılan egzersizin gönüllü bir şekilde yapılması gerekmektedir.
Oyun
Serbest oyun, öğrenmeyi, hafızayı ve serebral korteksin gelişimini destekler. Aynı zamanda dil gelişimini, mekânsal zekayı ve karşı-olgusal düşünmeyi geliştirir.
Çalışma belleği: Yeni IQ?
Yeni araştırmalar çalışma belleğinin -düşünmek ve problem çözmek için kullandığımız zihinsel bir not defteri- okul başarısı için IQ'dan daha iyi bir ön gösterge olduğunu göstermiştir. Çalışma belleği hakkında bilgi sahibi olmak ve alıştırmalarla artırılabildiğine dair kanıtlar için daha fazlasını okuyabilirsiniz.
El Jestleri
El jestlerinin, hatırlama ve öğrenme yeteneğini geliştirdiğine dair birçok sağlam kanıt vardır. Bilişsel psikolog Susan Goldin-Meadow ve arkadaşları yaptıkları birçok deneyle, çocukların el jestlerini kullanarak kelimeleri, olayları hatta matematik derslerini çok daha iyi zihinlerine yerleştirdiğini kanıtlamışlardır.
